Tajemnicza wyprawa Tomka - Alfred Szklarski, W kraju Jakutów (2)

W kraju Jakutów (2)

Zaledwie dobili targu, posiadacz tabunu koni zaprosił podróżników do swej urasy na posiłek. Jego synowie tymczasem udali się po nowe wierzchowce na pastwisko. Weszli do urasy. Światło dzienne wpadające przez dymnik nabierało charakterystycznego odblasku, załamując się w górze na jasnożółtych ścianach brzozowych. W dole jednak panował półmrok rozpraszany przez małe ognisko, płonące w obramowanym kamieniami wgłębieniu w ziemi. Ponad nim, na drewnianych hakach, zwisały buchający parą kocioł i czajnik do herbaty, a na rożnie piekł się kawał mięsa, wydzielając miły dla zgłodniałych zapach.

Z wejściem podróżników do urasy kobiety wstydliwie ukryły się w kącie, tylko ukradkiem obrzucając ich ciekawymi spojrzeniami. Na uboczu przy ognisku, w oryginalnej kołysce leżało niemowlę, nakryte futrzaną kołderką przysznurowaną do drewnianych boków. Duże kudłate psisko przysiadło na dwóch łapach obok kołyski, szorstkim ozorem zlizywało lepki tłuszcz połyskujący na okrągłej twarzyczce niemowlęcia. Nikt nie odpędzał kundla, a niemowlę nie okazywało niezadowolenia z powodu tej nadmiernej poufałości. Twarze innych domowników także były błyszczące, albowiem niska temperatura panująca we wszystkich porach roku w mieszkaniach jakuckich nie sprzyjała kąpieli, smarowanie zaś ciała tłuszczem należało do miejscowych nawyków. Wokół ścian znajdowały się niskie posłania, nakryte z wierzchu skórami, które w dzień służyły za ławy do siedzenia, a w nocy zastępowały łóżka. Każdy domownik, jak i gość, zależnie od swego stanowiska, miał z góry wyznaczone na nich miejsce. Tuż u wejścia z lewej strony siadywali mniej znaczni goście i żebracy. Na wprost ognia sadzało się znamienitych gości lub krewnych; przed tą ławą stał mały stolik, a nad nią wisiała półeczka z obrazkami świętych; dalej znajdowała się ława gospodarzy, a dopiero za nią siadali młodzież i najemni robotnicy.

Gospodarz wskazał podróżnikom miejsce na ławie honorowej. Musiał być zamożniejszym człowiekiem, gdyż starsza niewiasta postawiła przed nim polewkę z mąki zwaną butugas, miskę z pieczoną na rożnie wołowiną, szpik goleniowy oraz ozór, uchodzący tu za przysmak. Nie brakło również herbaty cegiełkowej i dzbana kumysu, który w sposób naturalny ułatwiał trawienie po tłustym posiłku.

Domownicy podsuwali gościom przysmaki, nalewali kumysu i zachęcali wszystkich obecnych w urasie do jedzenia. Jakuci uważali pokarm za własność ogółu, stąd też nigdy nie zabierali w drogę zapasów żywności, gdyż powszechnie panujący wśród nich stary zwyczaj zobowiązywał do bezpłatnego goszczenia podróżnych.

Tomek, zgłodniały, co chwila sięgał po kawałek mięsa, choć było ono na pół surowe. Jednocześnie z niepokojem obserwował Jakutów, jak obsiadłszy wiszącą na rożnie ćwiartkę wołowiny, nadkrawali tylko odpowiedni kęs poddymionego mięsiwa i chwytając go zębami, ucinali nożem tuż przy samych wargach. Za każdym pociągnięciem ostrza Tomkowi zdawało się, że poodrzynają sobie nosy. Jednak nic podobnego nie nastąpiło.

Gospodarz zaspokoiwszy głód, przysiadł się do gości, przepił do nich kumysem. Oznaczało to zawarcie przyjaźni. Dla dopełnienia ceremoniału podarował Smudze, jako kierownikowi wyprawy, swój bysach – nóż o rękojeści z kła mamuta[129], w zamian otrzymał od podróżnika indyjski sztylet.

Zadowolony, przysunął do stolika simir – skórzany worek z kumysem, po czym znów napełnił dzban świeżym, z lekka perlistym napojem.

Syn gospodarza zaczął cicho przygrywać na chamysie. Był to jedyny znany Jakutom instrument muzyczny. Grający wkładał go do ust, by językiem i zębami regulować tony sprężynki drgającej w metalowej ramce.

Jakuci bardzo lubią gawędy, toteż gospodarz, aczkolwiek niewiele rozumiał po rosyjsku, wciąż nagabywał gości o nowiny z szerokiego świata. Wyraz niedowierzania pojawił się na jego twarzy, gdy rozmowny bosman wspomniał o podróżach po wielu morzach. Smuga i Wilmowski różnymi sposobami hamowali krasomówstwo przyjaciela, widząc, jak Pawłow pilnie nadstawia uszu. Aby zaspokoić ciekawość Jakutów, Smuga niby mimochodem wyjaśnił, że udają się do Ałdanu w celu zakupienia partii futer. Na szczęście niebawem synowie gospodarza przywiedli konie z pastwiska i wszyscy wylegli przed urasę na oględziny.

Tomek od razu zauważył, że jakuckie konie różnią się wyraźnie od zabajkalskich. Były niższe, o krótszych tułowiach, większych wydłużonych głowach, szerokich pyskach i garbatych nosach, maści białawej lub szarej. Choć wyglądały bardzo niepozornie i niezgrabnie, wyróżniały się cennymi zaletami. Potrafiły stępa przebywać długie odcinki drogi, obciążone jeźdźcem, jukami i pościelą, którą tutaj każdy woził ze sobą. Ponadto na popasach zadowalały się zeschłymi trawami oraz karłowatymi wiklinami, wygrzebywanymi w zimie spod śniegu.

Takich właśnie wierzchowców potrzebowali uczestnicy niebezpiecznej wyprawy, toteż bez dalszych targów uiścili umówioną zapłatę.

Wieczór był już bliski. Uczynny gospodarz doradzał podróżnikom, by zatrzymali się u niego na nocleg. Zaoszczędziłoby to im kłopotu z rozkładaniem obozu, gdyż w najbliższej okolicy nie było zajazdu. Smuga wahał się, przecież w ciasnej urasie mieszkała cała rodzina Jakuta. Gdy usłyszał, że w odległości około dwóch kilometrów, blisko szlaku, znajduje się niezamieszkana zimowa jurta gospodarza, skwapliwie zdecydował się z niej skorzystać.

Przy pomocy Jakutów osiodłali świeże konie. Po pożegnaniu, poprzedzani przez młodego chłopca, ruszyli w drogę.

Zimowa jurta, potocznie zwana bałaganem, miała kształt piramidy o nisko ściętym wierzchołku. Boczne jej ściany, nachylone ku dwuspadowemu dachowi pod kątem ostrym, tworzyły wewnątrz rodzaj nisz na szerokie ławy do siedzenia i spania. Całą jurtę, zbudowaną z okrąglaków, pokrywała polepa z gliny i nawozu, a do poziomu małych okienek obrzucono ją ziemią. Dach, pokryty korą modrzewiową, także przysypany był gliną i ziemią. Tak zbudowana zimowa jurta bardziej przypominała ziemiankę niż dom drewniany. Dwa okna w ścianach zalepiano w lecie zasłoną z pęcherzy, w zimie zaś wypełniano je taflami lodu. Do jurty prowadziły drzwi z desek obitych skórą.

Podróżnicy rozsiodłali konie, umieścili je w pobliskiej zagrodzie, po czym rozgościli się w jurcie. Wnętrze jej było zbliżone do wnętrza urasy, z tą jednak różnicą, że od paleniska biegł ukosem ku dachowi komin, który po przeciwnej stronie od drzwi miał duży otwór z rodzajem okapu, dzięki temu ciepło płynęło wprost w głąb jurty.

Komin ten, o kształcie wielkiej rury, zbudowany był z żerdzi powiązanych wikliną, wnętrze jego zaś wylepione było gliną.

W jurcie panowały mrok i chłód, więc młody Jakut przyniósł drewna i rozpalił ogień w kominie. Wkrótce też pożegnał gości; chciał jeszcze przed nocą powrócić od urasy.

Utrudzeni podróżnicy naprędce rozpakowali juki z pościelą. Na ławach urządzili sobie wygodne posłania. Zamierzali wyruszyć dalej zaraz o wschodzie słońca. Od dawna już nie nocowali pod dachem domu.

Bosman na biwakach przed ułożeniem się do snu skuwał Pawłowowi nogi jego własnymi kajdankami. Ostrożność ta konieczna była w gąszczu tajgi, gdzie istniały sprzyjające warunki do ucieczki. Wszakże olbrzymi dobroduszny marynarz nie był mściwy. Gdy minął mu pierwszy gniew na agenta, stał się nawet dla niego dość uprzejmy.

Tego wieczoru Pawłow był bardzo wyczerpany nużącą dla niego konną jazdą. Bosman, jak zwykle, wydobył kajdanki, lecz jakoś nie spieszył się z krępowaniem więźnia. W końcu podszedł do Smugi i szepnął:

– Słuchaj pan, jeśli nie możemy agenciakowi ukręcić łeptyny, to warto by mu dać dzisiaj lepiej wypocząć. Kipnie na koniu, jak amen w pacierzu! Ledwo się trzyma na nogach.

– Więc niech się kładzie spać – odparł Smuga, nie rozumiejąc, o co chodzi bosmanowi. – Zresztą wszyscy musimy wypocząć przed świtem.

– Święta racja – powtórzył marynarz. – Kiepsko jednak śpi się z żelazkami na nogach…

– Słuchaj, bosmanie, wiesz dobrze, ile trudu kosztowało nas przekonanie Wilmowskiego i Tomka, iż ostrożność ta jest niezbędna dla naszego bezpieczeństwa.

– Pewno, że wiem, a jakże! Sam przecież za tym gardłowałem. Wszakże nie mogę zasnąć, gdy facet obok mnie pobrzękuje łańcuchami niby galernik.

Smudze również obca była myśl o znęcaniu się nad pokonanym przeciwnikiem, więc choć zdawało mu się, że nie postępuje zbyt rozsądnie, mruknął:

– Do licha, rób, co chcesz, ale pamiętaj, że głową odpowiadasz za niego.

– Nic się pan nie bój, przecież kimam czujnie niczym zając pod miedzą – szepnął bosman, po czym nie nakładając agentowi więzów, polecił mu kłaść się spać.

Wilmowski i Tomek przyjęli ten gest z zadowoleniem.

Bosman, zanim ułożył się do snu, zamknął od wewnątrz drzwi drewnianą zasuwą. Nie zmrużył jednak oka, czuwał niemal do świtu. Obawa, że Pawłow mógłby umknąć, spędzała mu sen z powiek.

Pawłow z niemałą radością przyjął zmianę w zachowaniu swego groźnego dozorcy. W pierwszej chwili błysnęła mu nawet myśl ucieczki, lecz zaraz uzmysłowił sobie, iż może to być umyślnie zastawiona pułapka.

„Ustawiczne pilnowanie sprawia mu kłopot – monologował w myśli. – Jeśli spróbuję ucieczki, na co on tylko w skrytości czeka, to zginę, nie mogąc już liczyć na niczyją pomoc. Droga jeszcze daleka, na pewno zdarzy się lepsza okazja”.

Doszedłszy do takiego wniosku, zasnął kamiennym snem.

Tymczasem oprócz litościwego bosmana jego trzej przyjaciele również czuwali całą noc. Każdy z nich na równi z marynarzem czuł się odpowiedzialny za pomyślny przebieg wyprawy.

W ten sposób jedynie Pawłow wstał o świcie wyspany i wypoczęty.

To hear audio for this text, and to learn the vocabulary sign up for a free LingQ account.

Άνοιγμα αυτού του μαθήματος στο LingQ

W kraju Jakutów (2) В|стране|якутов Im Land der Jakuten (2) In the land of the Yakuts (2) En el país de los yakutos (2) В стране якутов (2)

Gospodarz wskazał podróżnikom miejsce na ławie honorowej. Хозяин|указал|путешественникам|место|на|скамье|почетной Хозяин указал путешественникам место на почетной скамье. Musiał być zamożniejszym człowiekiem, gdyż starsza niewiasta postawiła przed nim polewkę z mąki zwaną butugas, miskę z pieczoną na rożnie wołowiną, szpik goleniowy oraz ozór, uchodzący tu za przysmak. Должен был|быть|более состоятельным|человеком|так как|старая|женщина|поставила|перед|ним|суп|из|муки|называемой|бутугас|миску|с|жареной|на|вертеле|говядиной|мозг|голени|и|язык|считающийся|здесь|за|деликатес ||||||||||||||||||||||||язык|||| Он, должно быть, был более состоятельным человеком, так как старая женщина поставила перед ним суп из муки, называемый бутугас, миску с жареной на вертеле говядиной, костный мозг и язык, который здесь считается деликатесом. Nie brakło również herbaty cegiełkowej i dzbana kumysu, który w sposób naturalny ułatwiał trawienie po tłustym posiłku. Не|не хватало|также|чая|кирпичной|и|кувшина|кумыса|который|в|способ|естественный|облегчал|пищеварение|после|жирном|приеме пищи Не хватало также кирпичной чая и кувшина кумыса, который естественным образом облегчал пищеварение после жирной еды.

Jakuci bardzo lubią gawędy, toteż gospodarz, aczkolwiek niewiele rozumiał po rosyjsku, wciąż nagabywał gości o nowiny z szerokiego świata. Якуты|очень|любят|беседы|поэтому|хозяин|хотя|немного|понимал|на|русском|все еще|допрашивал|гостей|о|новости|из|широкого|мира Якуты очень любят рассказы, поэтому хозяин, хотя и мало понимал по-русски, все равно допрашивал гостей о новостях из широкого мира. Wyraz niedowierzania pojawił się na jego twarzy, gdy rozmowny bosman wspomniał o podróżach po wielu morzach. Выражение|недоверия|появилось|на|его||лице|когда|разговорчивый|боцман|упомянул|о|путешествиях|по|многим| Выражение недоверия появилось на его лице, когда разговорчивый боцман упомянул о путешествиях по многим морям. Smuga i Wilmowski różnymi sposobami hamowali krasomówstwo przyjaciela, widząc, jak Pawłow pilnie nadstawia uszu. Смуга|и|Вильмовский|разными|способами|сдерживали|красноречие|друга|видя|как|Павлов|внимательно|подставляет|уши Смуга и Вилмовский разными способами сдерживали красноречие друга, видя, как Павлов внимательно прислушивается. Aby zaspokoić ciekawość Jakutów, Smuga niby mimochodem wyjaśnił, że udają się do Ałdanu w celu zakupienia partii futer. Чтобы|удовлетворить|любопытство|якутов|Смуга|будто|между делом|объяснил|что|они направляются|(частица возвратного глагола)|в|Алдан|с|целью|покупки|партии|мехов Чтобы удовлетворить любопытство якутов, Смуга, будто между прочим, объяснил, что они направляются в Алдан для покупки партии шкур. Na szczęście niebawem synowie gospodarza przywiedli konie z pastwiska i wszyscy wylegli przed urasę na oględziny. На|счастье|вскоре|сыновья|хозяина|привели|лошади|с|пастбища|и|все|высыпали|перед|урася|на|осмотр К счастью, вскоре сыновья хозяина привели лошадей с пастбища, и все вышли перед урасе на осмотр.

Tomek od razu zauważył, że jakuckie konie różnią się wyraźnie od zabajkalskich. Томек|сразу|заметил|что||якутские|лошади|отличаются|явно|от||забайкальских Томек сразу заметил, что якутские лошади явно отличаются от забайкальских. Były niższe, o krótszych tułowiach, większych wydłużonych głowach, szerokich pyskach i garbatych nosach, maści białawej lub szarej. Были|ниже|с|короткими|туловищами|большими|удлиненными|головами|широкими|мордами|и|горбатими|носами|масти|беловатой|или|серой Они были ниже, с короткими туловищами, большими вытянутыми головами, широкими мордами и горбатым носом, с беловатой или серой мастью. Choć wyglądały bardzo niepozornie i niezgrabnie, wyróżniały się cennymi zaletami. Хотя|выглядели|очень|неприметно|и|неуклюже|выделялись|себя|ценными|достоинствами Хотя они выглядели очень неприметно и неуклюже, они выделялись ценными достоинствами. Potrafiły stępa przebywać długie odcinki drogi, obciążone jeźdźcem, jukami i pościelą, którą tutaj każdy woził ze sobą. Могли|шаг|преодолевать|длинные|участки|дороги|нагруженные|всадником|поклажей|и|постелью|которую|здесь|каждый|возил|с|собой Они могли долго проходить шагом длинные участки дороги, нагруженные всадником, юками и постелью, которую здесь каждый возил с собой. Ponadto na popasach zadowalały się zeschłymi trawami oraz karłowatymi wiklinami, wygrzebywanymi w zimie spod śniegu. Кроме того|на|пастбищах|удовлетворялись|себя|высохшими|травами|и|карликовыми|ивами|выкапываемыми|в|зимний|из-под|снега ||||||||||викопаними|||| Кроме того, на пастбищах они довольствовались высохшими травами и карликовыми ивами, выкапываемыми зимой из-под снега.

SENT_CWT:AFkKFwvL=3.54 PAR_TRANS:gpt-4o-mini=2.3 ru:AFkKFwvL openai.2025-02-07 ai_request(all=129 err=0.00%) translation(all=103 err=0.00%) cwt(all=1437 err=0.28%)