×

Vi använder kakor för att göra LingQ bättre. Genom att besöka sajten, godkänner du vår cookie-policy.

Börja lära dig lektionen nu
image

Bolesław Prus "Lalka", Tom I, ROZDZIAŁ CZWARTY: POWRÓT

ROZDZIAŁ CZWARTY: POWRÓT

Jest niedziela, szkaradny dzień marcowy; zbliża się południe, lecz ulice Warszawy są prawie puste.

Ludzie nie wychodzą z domów albo kryją się w bramach, albo skuleni uciekają przed siekącym ich deszczem i śniegiem. Prawie nie słychać turkotu dorożek, gdyż dorożki stoją. Dorożkarze opuściwszy kozioł wchodzą pod budy swoich powozów, a zmoczone deszczem i zasypane śniegiem konie wyglądają tak, jakby pragnęły schować się pod dyszel i nakryć własnymi uszami. Pomimo, a może z powodu tak brzydkiego czasu pan Ignacy, siedząc w swoim zakratowanym pokoju jest bardzo wesół.

Interesa sklepowe idą wybornie, wystawa w oknach na przyszły tydzień już ułożona, a nade wszystko - lada dzień ma powrócić Wokulski. Nareszcie pan Ignacy zda komuś rachunki i ciężar kierowania sklepem, najdalej zaś za dwa miesiące wyjedzie sobie na wakacje. Po dwudziestu pięciu latach pracy - i jeszcze jakiej! - należy, mu się ten wypoczynek. Będzie rozmyślał tylko o polityce, będzie chodził, będzie biegał i skakał po polach i lasach, będzie świstał, a nawet śpiewał jak za młodu. Gdyby nie te bóle reumatyczne, które zresztą na wsi ustąpią.. Więc choć deszcz ze śniegiem bije w zakratowane okna, choć pada tak gęsto, że w pokoju jest mrok, pan Ignacy ma wiosenny humor.

Wydobywa spod łóżka gitarę, dostraja ją i wziąwszy kilka akordów, zaczyna śpiewać przez nos pieśń bardzo romantyczną: Wiosna się budzi w całej naturze Witana rzewnym słowików pieniem; W zielonym gaju, ponad strumieniem, Kwitną prześliczne dwie róże. Czarowne te dźwięki budzą śpiącego na kanapie pudla, który poczyna przypatrywać się jedynym okiem swemu panu.

Dźwięki te robią więcej, gdyż wywołują na podwórzu jakiś ogromny cień, który staje w zakratowanym oknie i usiłuje zajrzeć do wnętrza izby, czym zwraca na siebie uwagę pana Ignacego. "Tak, to musi być Paweł" - myśli pan Ignacy.

Ale Ir jest innego zdania; zeskakuje bowiem z kanapy i z niepokojem wącha drzwi, jakby czuł kogoś obcego.

Słychać szmer w sieniach.

Jakaś ręka poszukuje klamki, nareszcie otwierają się drzwi i na progu staje ktoś odziany w wielkie futro upstrzone śniegiem i kroplami deszczu - Kto to?

- pyta się pan Ignacy i na twarz występują mu silne rumieńce. - Jużeś o mnie zapomniał, stary?...

- cicho i powoli odpowiada gość. Pan Ignacy miesza się coraz bardziej.

Zasadza na nos binokle, które mu spadają, potem wydobywa spod łóżka trumienkowate pudło, śpiesznie chowa gitarę i toż samo pudełko wraz z gitarą kładzie na swoim łóżku. Tymczasem gość zdjął wielkie futro i baranią czapkę, a jednooki Ir obwąchawszy go poczyna kręcić ogonem, łasić się i z radosnym skomleniem przypadać mu do nóg.

Pan Ignacy zbliża się do gościa wzruszony i zgarbiony więcej niż kiedykolwiek.

- Zdaje mi się.. - mówi zacierając ręce - zdaje mi się, że mam przyjemność...

Potem gościa prowadzi do okna mrugając powiekami.

- Staś... jak mi Bóg miły!..

Klepie go po wypukłej piersi, ściska za prawą i za lewą rękę, a nareszcie oparłszy na jego ostrzyżonej głowie swoją dłoń wykonywa nią taki ruch, jakby mu chciał maść wetrzeć w okolicę ciemienia.

- Cha!

cha! cha!... - śmieje się pan Ignacy. - Staś we własnej osobie.. Staś z wojny!... Cóż to, dopiero teraz przypomniałeś sobie, że masz sklep i przyjaciół? - dodaje, mocno uderzając go w łopatkę. - Niech mię diabli wezmą, jeżeli nie jesteś podobny do żołnierza albo marynarza, ale nigdy do kupca... Przez osiem miesięcy nie był w sklepie!.. Co za pierś... co za łeb... Gość także się śmiał.

Objął Ignacego za szyję i po kilka razy gorąco ucałował go w oba policzki, które stary subiekt kolejno nadstawiał mu, nie oddając jednak pocałunków. - No i cóż słychać, stary, u ciebie?

- odezwał się gość. - Wychudłeś, pobladłeś.. - Owszem, trochę nabieram ciała.

- Posiwiałeś... Jakże się masz?

- Wybornie.

I w sklepie jest nieźle, trochę zwiększyły nam się obroty. W styczniu i lutym mieliśmy targu za dwadzieścia pięć tysięcy rubli!.. Staś kochany!... Ośm miesięcy nie było go w domu... Bagatela.. Może siądziesz? - Rozumie się - odpowiedział gość siadając na kanapie, na której wnet umieścił się Ir i oparł mu głowę na kolanach.

Pan Ignacy przysunął sobie krzesło.-

- Może co zjesz?

Mam szynkę i trochę kawioru. - Owszem.

- Może co wypijesz?

Mam butelkę niezłego węgrzyna, ale tylko jeden cały kieliszek. - Będę pił szklanką - odparł gość.

Pan Ignacy zaczął dreptać po pokoju, kolejno otwierając szafę, kuferek i stolik.

Wydobył wino i schował je na powrót, potem rozłożył na stole szynkę i kilka bułek.

Ręce i powieki drżały mu i sporo czasu upłynęło, nim o tyle się uspokoił, że zgromadził na jeden punkt poprzednio wyliczone zapasy. Dopiero kieliszek wina przywrócił mu silnie zachwianą równowagę moralną Wokulski tymczasem jadł.

- No, cóż nowego?

- rzekł spokojniejszym tonem pan Ignacy, trącając gościa w kolano. - Domyślam się, że ci chodzi o politykę - odparł Wokulski.

- Będzie pokój. - A po cóż zbroi się Austria?

- Zbroi się za sześćdziesiąt milionów guldenów ?...

Chce zabrać Bośnię i Hercegowinę. Ignacemu rozszerzyły się źrenice.

-Austria chce zabrać?..

- powtórzył. - Za co ? -Za co?

- uśmiechnął się Wokulski. - Za to, że Turcja nie może jej tego zabronić. - A cóż Anglia?

- Anglia także dostanie kompensatę.

- Na koszt Turcji?

- Rozumie się.

Zawsze słabi ponoszą koszta zatargów między silnymi. - A sprawiedliwość?

- zawołał Ignacy. - Sprawiedliwym jest to, że silni mnożą się i rosną, a słabi giną Inaczej świat stałby się domem inwalidów, co dopiero byłoby niesprawiedliwością.

Ignacy posunął się z krzesłem.

- I ty to mówisz, Stasiu?...

Na serio, bez żartów ? Wokulski zwrócił na niego spokojne wejrzenie.

- Ja mówię - odparł.

- Cóż w tym dziwnego ? Czyliż to samo prawo nie stosuje się do mnie, do ciebie, do nas wszystkich ?.. Za dużo płakałem nad sobą, ażebym się miał rozczulać nad Turcją. Pan Ignacy spuścił oczy i umilkł.

Wokulski jadł. - No, a jakże tobie poszło?

- zapytał Rzecki już zwykłym tonem. Wokulskiemu błysnęły oczy.

Położył bułkę i oparł się o poręcz kanapy. - Pamiętasz - rzekł - ile wziąłem pieniędzy, gdym stąd wyjeżdżał ?

- Trzydzieści tysięcy rubli, całą gotówkę.

- A jak ci się zdaje: ile przywiozłem ?

- Pięćdzie.. ze czterdzieści tysięcy...

Zgadłem?... - pytał Rzecki, niepewnie patrząc na niego. Wokulski nalał szklankę wina i wypił ją powoli.

- Dwieście pięćdziesiąt tysięcy rubli, z tego dużą część w złocie - rzekł dobitnie.

- A ponieważ kazałem zakupić banknoty, które po zawarciu pokoju sprzedam, więc będę miał przeszło trzysta tysięcy rubli.. Rzecki pochylił się ku niemu i otworzył usta.

- Nie bój się - ciągnął Wokulski.

- Grosz ten zarobiłem uczciwie, nawet ciężko, bardzo ciężko. Cały sekret polega na tym, żem miał bogatego wspólnika i że kontentowałem się cztery i pięć razy mniejszym zyskiem niż inni. Toteż mój kapitał ciągle wzrastający był w ciągłym ruchu. - No - dodał po chwili - miałem też szalone szczęście.. Jak gracz, któremu dziesięć razy z rzędu wychodzi ten sam numer w rulecie. Gruba gra?... prawie co miesiąc stawiałem cały majątek, a co dzień życie. - I tylko po to jeździłeś tam?

- zapytał Ignacy. Wokulski drwiąco spojrzał na niego.

- Czy chciałeś, ażebym został tureckim Wallenrodem?..

- Narażać się dla majątku, gdy się ma spokojny kawałek chleba!...

- mruknął pan Ignacy, kiwając głową i podnosząc brwi. Wokulski zadrżał z gniewu i zerwał się z kanapy.

- Ten spokojny chleb - mówił zaciskając pięści - dławił mnie i dusił przez lat sześć!...

Czy już nie pamiętasz, ile razy na dzień przypominano mi dwa pokolenia Minclów albo anielską dobroć mojej żony? Czy był kto z dalszych i bliższych znajomych, wyjąwszy ciebie, który by mnie nie dręczył słowem; ruchem, a choćby spojrzeniem? Ileż to razy mówiono o mnie i prawie do mnie, że karmię się z fartucha żony, że wszystko zawdzięczam pracy Minclów, a nic, ale to nic - własnej energii, choć przecie ja podźwignąłem ten kramik, zdwoiłem jego dochody.. Mincle i zawsze Mincle!...

Dziś niech mnie porównają z Minclami. Sam jeden przez pół roku zarobiłem dziesięć razy więcej aniżeli dwa pokolenia Minclów przez pół wieku. Na zdobycie tego, com ja zdobył pomiędzy kulą, nożem i tyfusem, tysiąc Minclów musiałoby się pocić w swoich sklepikach i szlafmycach. Teraz już wiem, ilu jestem wart Minclów, i jak mi Bóg miły, dla podobnego rezultatu drugi raz powtórzyłbym moją grę! Wolę obawiać się bankructwa i śmierci aniżeli wdzięczyć się do tych, którzy kupią u mnie parasol, albo padać do nóg tym, którzy w moim sklepie raczą zaopatrywać się w waterklozety.. - Zawsze ten sam!

- szepnął Ignacy. Wokulski ochłonął.

Oparł się na ramieniu Ignacego i zaglądając mu w oczy rzekł łagodnie: - Nie gniewasz się, stary ?.

- Czego?

Alboż nie wiem, że wilk nie będzie pilnował baranów...Naturalnie... - Cóż u was słychać?

- powiedz mi - Akurat tyle, co pisałem ci w raportach.

Interesa dobrze idą, towarów przybyło, a jeszcze więcej zamówień. Trzeba jednego subiekta. - Weźmiemy dwu, sklep rozszerzymy, będzie wspaniały.

- Bagatela!

Wokulski spojrzał na niego z boku i uśmiechnął się widząc, że stary odzyskuje dobry humor.

- Ale co w mieście słychać?

W sklepie, dopóki ty w nim jesteś, musi być dobrze. - W mieście...

- Z dawnych kundmanów nie ubył kto?

- przerwał mu Wokulski, coraz szybciej chodząc po pokoju - Nikt!

Przybyli nowi. - A... a...

Wokulski stanął jakby wahając się.

Nalał znowu szklankę wina i wypił duszkiem. - A Łęcki kupuje u nas?..

- Częściej bierze na rachunek.

- Więc bierze... - Tu Wokulski odetchnął.

- Jakże on stoi ? - Zdaje się, że to skończony bankrut i bodaj że w tym roku zlicytują mu nareszcie kamienicę.

Wokulski pochylił się nad kanapą i zaczął bawić się z Irem.

- Proszę cię.. A panna Łęcka nie wyszła za mąż ?

- Nie.

- A nie wychodzi ?...

- Bardzo wątpię.

Kto dziś ożeni się z panną mającą wielkie wymagania, a żadnego posagu? Zestarzeje się, choć ładna. Naturalnie.. Wokulski wyprostował się i przeciągnął.

Jego surowa twarz nabrała dziwnie rzewnego wyrazu. - Mój kochany stary!

- mówił biorąc Ignacego za rękę - mój poczciwy stary przyjacielu! Ty nawet nie domyślasz się, jakim ja szczęśliwy, że cię widzę, i jeszcze w tym pokoju. Pamiętasz, ilem ja tu spędził wieczorów i nocy... jak mnie karmiłeś.. jak oddawałeś mi co lepsze odzienie... Pamiętasz ?... Rzecki uważnie spojrzał na niego i pomyślał, że wino musi być dobre, skoro aż tak rozwiązało usta Wokulskiemu.

Wokulski usiadł na kanapie i oparłszy głowę o ścianę mówił jakby do siebie :

- Nie masz pojęcia, co ja wycierpiałem, oddalony od wszystkich, niepewny, czy już kogo zobaczę, tak strasznie samotny.

Bo widzisz, najgorszą samotnością nie jest ta, która otacza człowieka, ale ta pustka w nim samym, kiedy z kraju nie wyniósł ani cieplejszego spojrzenia, ani serdecznego słówka, ani nawet iskry nadziei.. Pan Ignacy poruszył się na krześle z zamiarem protestu.

- Pozwól sobie przypomnieć - odezwał się - że z początku pisywałem listy bardzo życzliwe, owszem, może nawet za sentymentalne.

Zraziły mnie dopiero twoje krótkie odpowiedzi. - Alboż ja do ciebie mam żal ?...

- Tym mniej możesz go mieć do innych pracowników, którzy nie znają cię tak jak ja.

Wokulski ocknął się.

- Ależ ja do żadnego z nich nie mam pretensji Może - odrobinę - do ciebie, żeś tak mało pisał o... mieście... W dodatku bardzo często ginął "Kurier" na poczcie, robiły się luki w wiadomościach a wtedy męczyły mnie najgorsze przeczucia.

- Z jakiej racji?

Wszakże u nas nie było wojny - odparł ze zdziwieniem pan Ignacy. - Ach, tak!..

Nawet dobrze bawiliście się. Pamiętam, w grudniu mieliście świetne żywe obrazy. Kto to w nich występował ?... - No, ja na takie głupstwa nie chodzę.

- To prawda.

A ja tego dnia dałbym - bodaj - dziesięć tysięcy rubli, ażeby je zobaczyć. Głupstwo jeszcze większe!.. Czy nie tak ?... - Zapewne - chociaż dużo tu tłumaczy samotność, nudy...

- A może tęsknota - przerwał Wokulski.

- Zjadała mi ona każdą chwilę wolną od pracy, każdą godzinę odpoczynku Nalej mi wina, Ignacy. Wypił, zaczął znowu chodzić po pokoju i mówić przyciszonym głosem :

- Pierwszy raz spadło to na mnie w czasie przeprawy przez Dunaj trwającej od wieczora do nocy.

Płynąłem sam i Cygan przewoźnik. Nie mogąc rozmawiać, przypatrywałem się okolicy. Były w tym miejscu piaszczyste brzegi jak u nas. I drzewa podobne do naszych wierzb, wzgórza porośnięte leszczyną i kępy lasów sosnowych. Przez chwilę zdawało mi się, że jestem w kraju i że nim noc zapadnie, znowu was zobaczę. Noc zapadła, ale jednocześnie zniknęły mi z oczu brzegi. Byłem sam na ogromnej smudze wody, w której odbijały się nikłe gwiazdy. Wówczas przyszło mi na myśl, że tak daleko jestem od domu, że dziś ostatnim między mną i wami łącznikiem są tylko te gwiazdy, że w tej chwili u was może nikt nie patrzy na nie, nikt o mnie nie pamięta, nikt!..

Uczułem jakby wewnętrzne rozdarcie i wtedy dopiero przekonałem się, jak głęboką mam ranę w duszy. - Prawda, że nigdy nie interesowały mnie gwiazdy - szepnął pan Ignacy.

- Od tego dnia uległem dziwnej chorobie - mówił Wokulski.

- Dopóki rozpisywałem listy, robiłem rachunki, odbierałem towary, rozsyłałem moich ajentów, dopókim bodaj dźwigał i wyładowywał zepsute wozy albo czuwał nad skradającym się grabieżcą, miałem względny spokój. Ale gdym oderwał się od interesów, a nawet gdym na chwilę złożył pióro, czułem ból, jakby mi - czy ty rozumiesz, Ignacy ? - jakby mi ziarno piasku wpadło do serca. Bywało, chodzę, jem, rozmawiam, myślę przytomnie, rozpatruję się w pięknej okolicy, nawet śmieję się i jestem wesół, a mimo to czuję jakieś tępe ukłucie, jakiś drobny niepokój, jakąś nieskończenie małą obawę. Ten stan chroniczny, męczący nad wszelki wyraz, lada okoliczność rozdmuchiwała w burzę.

Drzewo znajomej formy, jakiś obdarty pagórek, kolor obłoku, przelot ptaka, nawet powiew wiatru bez żadnego zresztą powodu budził we mnie tak szaloną rozpacz, że uciekałem od ludzi

Learn languages from TV shows, movies, news, articles and more! Try LingQ for FREE

ROZDZIAŁ CZWARTY: POWRÓT CHAPTER|FOURTH|RETURN CHAPITRE QUATRE : LE RETOUR CHAPTER FOUR: RETURN

Jest niedziela, szkaradny dzień marcowy; zbliża się południe, lecz ulice Warszawy są prawie puste. It is|Sunday|ugly|day|March|approaches|reflexive pronoun|noon|but|streets|of Warsaw|are|almost|empty C'est un dimanche, une triste journée de mars ; midi approche, mais les rues de Varsovie sont presque vides. It is Sunday, an ugly March day; noon is approaching, but the streets of Warsaw are almost empty.

Ludzie nie wychodzą z domów albo kryją się w bramach, albo skuleni uciekają przed siekącym ich deszczem i śniegiem. People|do not|go out|from|homes|either|hide|themselves|in|doorways|or|hunched|run away|from|pouring|them|rain|and|snow People do not leave their homes or hide in doorways, or huddled, they flee from the lashing rain and snow. Prawie nie słychać turkotu dorożek, gdyż dorożki stoją. Almost|not|can be heard|clattering|of the carriages|because|carriages|are standing On entend à peine le turquoise des voitures hippomobiles à l'arrêt. The clatter of carriages is hardly heard, as the carriages are standing still. Dorożkarze opuściwszy kozioł wchodzą pod budy swoich powozów, a zmoczone deszczem i zasypane śniegiem konie wyglądają tak, jakby pragnęły schować się pod dyszel i nakryć własnymi uszami. The cab drivers|having left|driver's seat|they enter|under|the booths|their|carriages|and|soaked|by rain|and|covered|by snow|horses|look|so|as if|they wanted|to hide|themselves|under|the yoke|and|to cover|their own|ears Les cochers, ayant quitté le tréteau, entrent sous les stalles de leurs voitures, et les chevaux trempés par la pluie et couverts de neige ont l'air de vouloir se cacher sous le timon et se couvrir de leurs propres oreilles. The coachmen, having left the box, enter under the roofs of their carriages, and the horses, soaked by the rain and covered in snow, look as if they wish to hide under the yoke and cover themselves with their own ears. Pomimo, a może z powodu tak brzydkiego czasu pan Ignacy, siedząc w swoim zakratowanym pokoju jest bardzo wesół. Despite|or|maybe|from|reason|so|ugly|weather|Mr|Ignacy|sitting|in|his|barred|room|is|very|cheerful Despite, or perhaps because of such terrible weather, Mr. Ignacy, sitting in his barred room, is very cheerful.

Interesa sklepowe idą wybornie, wystawa w oknach na przyszły tydzień już ułożona, a nade wszystko - lada dzień ma powrócić Wokulski. business|shop|are going|excellently|display|in|windows|for|next|week|already|arranged|and|above|all|any|day|is to|return|Wokulski Les affaires du magasin marchent très bien, la vitrine de la semaine prochaine est déjà prête, et surtout, Wokulski doit revenir d'un jour à l'autre. The shop business is going excellently, the display in the windows is already arranged for next week, and above all - Mr. Wokulski is expected to return any day now. Nareszcie pan Ignacy zda komuś rachunki i ciężar kierowania sklepem, najdalej zaś za dwa miesiące wyjedzie sobie na wakacje. Finally|Mr|Ignacy|will hand over|to someone|accounts|and|burden|of managing|the store|at the latest||in|two|months|will leave|for himself|on|vacation Enfin, M. Ignatius va confier la comptabilité et la gestion du magasin à quelqu'un d'autre et, dans deux mois au plus tard, il partira en vacances. Finally, Mr. Ignacy will settle accounts with someone and the burden of managing the shop will be lifted, and at the latest in two months, he will go on vacation. Po dwudziestu pięciu latach pracy - i jeszcze jakiej! After|twenty|five|years|of work|and|even|what kind of After twenty-five years of work - and what work it has been! - należy, mu się ten wypoczynek. he deserves|to him|reflexive pronoun|this|rest - he deserves this rest. Będzie rozmyślał tylko o polityce, będzie chodził, będzie biegał i skakał po polach i lasach, będzie świstał, a nawet śpiewał jak za młodu. He will|think|only|about|politics|He will|walk|He will|run|and|jump|through|fields|and|forests|He will|whistle|and|even|sing|like|in|youth He will think only about politics, he will walk, he will run and jump through fields and forests, he will whistle, and even sing like in his youth. Gdyby nie te bóle reumatyczne, które zresztą na wsi ustąpią.. If|not|these|pains|rheumatic|which|by the way|in|the countryside|will subside S'il n'y avait pas les douleurs rhumatismales qui, d'ailleurs, s'apaisent à la campagne.... If it weren't for those rheumatic pains, which will subside in the countryside anyway.. Więc choć deszcz ze śniegiem bije w zakratowane okna, choć pada tak gęsto, że w pokoju jest mrok, pan Ignacy ma wiosenny humor. So|although|rain|with|snow|hits|in|barred|windows|although|falls|so|heavily|that|in|room|is|darkness|Mr|Ignacy|has|spring|mood Ainsi, même si la pluie et la neige frappent les fenêtres à barreaux, même si la pluie est si forte que la pièce est sombre, M. Ignace est d'humeur printanière. So even though the rain mixed with snow is beating against the barred windows, and it is falling so thickly that the room is dark, Mr. Ignacy is in a spring mood.

Wydobywa spod łóżka gitarę, dostraja ją i wziąwszy kilka akordów, zaczyna śpiewać przez nos pieśń bardzo romantyczną: He takes out|from under|the bed|the guitar|tunes|it|and|having taken|a few|chords|he starts|to sing|through|the nose|song|very|romantic Il sort une guitare de sous le lit, l'accorde et, après quelques accords, se met à chanter par le nez une chanson très romantique : He pulls a guitar from under the bed, tunes it, and after taking a few chords, he begins to sing a very romantic song through his nose: Wiosna się budzi w całej naturze Witana rzewnym słowików pieniem; W zielonym gaju, ponad strumieniem, Kwitną prześliczne dwie róże. Spring|reflexive particle|awakens|in|all|nature|Welcomed|mournful|nightingales|song|In|green|grove|over|stream|Bloom|beautiful|two|roses Le printemps s'éveille dans toute la nature, accueilli par le chant des rossignols. Dans le bosquet vert, au-dessus du ruisseau, deux jolies roses sont en fleur. Spring awakens in all of nature, welcomed by the mournful song of the nightingales; In the green grove, above the stream, two beautiful roses are blooming. Czarowne te dźwięki budzą śpiącego na kanapie pudla, który poczyna przypatrywać się jedynym okiem swemu panu. Charming|these|sounds|wake|sleeping|on|sofa|poodle|who|begins|to look|at|one|eye|his|master Ces bruits obscurs réveillent le caniche, endormi sur le canapé, qui se met à regarder son maître d'un seul œil. These enchanting sounds awaken the poodle sleeping on the couch, who begins to look at his master with one eye.

Dźwięki te robią więcej, gdyż wywołują na podwórzu jakiś ogromny cień, który staje w zakratowanym oknie i usiłuje zajrzeć do wnętrza izby, czym zwraca na siebie uwagę pana Ignacego. The sounds|these|make|more|as they|evoke|in|the yard|some|huge|shadow|who|stands|in|barred|window|and|tries|to look|into|the interior|of the room|which|draws|on|himself|attention|Mr|Ignacy Les sons ne se limitent pas à cela, car ils évoquent une ombre gigantesque dans la cour, qui se tient devant la fenêtre grillagée et tente de pénétrer dans la chambre, attirant ainsi l'attention de M. Ignatius. The sounds do more, as they evoke some huge shadow in the yard that stands in the barred window and tries to peek inside the room, drawing the attention of Mr. Ignacy. "Tak, to musi być Paweł" - myśli pan Ignacy. Yes|it|must|be|Paweł|thinks|Mr|Ignacy "Yes, it must be Paweł" - thinks Mr. Ignacy.

Ale Ir jest innego zdania; zeskakuje bowiem z kanapy i z niepokojem wącha drzwi, jakby czuł kogoś obcego. But|Ir|is|another|opinion|jumps off|for|from|the sofa|and|with|anxiety|sniffs|the door|as if|felt|someone|foreign Mais Ir n'est pas du même avis, car il saute du canapé et renifle la porte avec anxiété, comme s'il sentait quelqu'un d'étrange. But Ir has a different opinion; he jumps off the couch and anxiously sniffs the door, as if sensing a stranger.

Słychać szmer w sieniach. It is heard|whisper|in|hallways |шум|| A rustle can be heard in the hall.

Jakaś ręka poszukuje klamki, nareszcie otwierają się drzwi i na progu staje ktoś odziany w wielkie futro upstrzone śniegiem i kroplami deszczu Some|hand|searches for|doorknob|finally|open|(reflexive pronoun)|door|and|on|threshold|stands|someone|dressed|in|large|fur|speckled|with snow|and|with drops|rain Une main cherche la poignée, la porte s'ouvre enfin et sur le seuil se tient une personne vêtue d'un grand manteau de fourrure tacheté de neige et de gouttes de pluie A hand is searching for the doorknob, finally the door opens and someone dressed in a large fur coat speckled with snow and raindrops stands in the doorway. - Kto to? Who|is - Who is it?

- pyta się pan Ignacy i na twarz występują mu silne rumieńce. asks|himself|Mr|Ignacy|and|on|face|appear|to him|strong|blushes - demande M. Ignatius, qui rougit fortement. - Mr. Ignacy asks, and a strong blush appears on his face. - Jużeś o mnie zapomniał, stary?... You've|about|me|forgot|old man - Have you already forgotten about me, old man?...

- cicho i powoli odpowiada gość. quietly|and|slowly|answers|the guest - quietly and slowly replies the guest. Pan Ignacy miesza się coraz bardziej. Mr|Ignacy|mixes|himself|more|more Mr. Ignacy is getting more and more confused.

Zasadza na nos binokle, które mu spadają, potem wydobywa spod łóżka trumienkowate pudło, śpiesznie chowa gitarę i toż samo pudełko wraz z gitarą kładzie na swoim łóżku. He puts on|on|nose|binoculars|which|to him|fall|then|he takes out|from under|bed|coffin-like|box|hurriedly|he hides|guitar|and|the same|same|box|together|with|guitar|he puts|on|his|bed Il plante ses jumelles sur son nez, qui tombent, puis récupère une boîte en forme de cercueil sous son lit, cache précipitamment sa guitare et place cette même boîte, ainsi que la guitare, sur son lit. He puts on his glasses that keep falling off, then pulls out a coffin-like box from under the bed, hurriedly hides the guitar, and places the same box along with the guitar on his bed. Tymczasem gość zdjął wielkie futro i baranią czapkę, a jednooki Ir obwąchawszy go poczyna kręcić ogonem, łasić się i z radosnym skomleniem przypadać mu do nóg. Meanwhile|guest|took off|big|fur coat|and|sheep|hat|and|one-eyed|Ir|having sniffed|him|begins|to wag|his tail|to nuzzle|himself|and|with|joyful|whimpering|to rush|to him|at|feet Entre-temps, l'invité a enlevé son grand manteau de fourrure et son bonnet en peau de mouton, et l'Ir borgne, après l'avoir flairé, commence à remuer la queue, à le chatouiller et à tomber à ses pieds avec un joyeux hennissement. Meanwhile, the guest has taken off his large fur coat and sheep wool hat, and the one-eyed Ir, having sniffed him, starts wagging his tail, rubbing against him, and joyfully whining at his feet.

Pan Ignacy zbliża się do gościa wzruszony i zgarbiony więcej niż kiedykolwiek. Mr|Ignacy|approaches|himself|to|guest|moved|and|hunched|more|than|ever M. Ignatius aborde son invité avec un haussement d'épaules et grimace plus que jamais. Mr. Ignacy approaches the guest, moved and more hunched than ever.

- Zdaje mi się.. - mówi zacierając ręce - zdaje mi się, że mam przyjemność... It seems|to me|reflexive particle|he says|rubbing|hands|it seems|to me|reflexive particle|that|I have|pleasure - Il me semble... - il se frotte les mains - il me semble que j'ai le plaisir.... - It seems to me... - he says, rubbing his hands - it seems to me that I have the pleasure...

Potem gościa prowadzi do okna mrugając powiekami. Then|the guest|leads|to|the window|blinking|with his eyelids Il conduit ensuite le visiteur à la fenêtre en battant des paupières. Then he leads the guest to the window, blinking his eyelids.

- Staś... jak mi Bóg miły!.. Staś|how|to me|God|kind - Staś... as God is my witness!..

Klepie go po wypukłej piersi, ściska za prawą i za lewą rękę, a nareszcie oparłszy na jego ostrzyżonej głowie swoją dłoń wykonywa nią taki ruch, jakby mu chciał maść wetrzeć w okolicę ciemienia. He pats|him|on|protruding|chest|squeezes|by|right|and|by|left|hand|and|finally|having rested|on|his|shaved|head|his|hand||it|such|movement|as if|to him|wanted|ointment|to rub|in|the area|of the crown Il lui tapote le torse bombé, lui serre la main droite et la main gauche, et enfin, posant sa main sur son crâne rasé, il la déplace comme s'il voulait lui passer de la pommade sur la tempe. He pats him on the protruding chest, squeezes his right and left hand, and finally, resting his hand on his shaved head, makes a motion as if he wants to rub ointment into the area of his crown.

- Cha! Ha - Ha!

cha! ha ha! cha!... ha ha!... - śmieje się pan Ignacy. laughs|himself|Mr|Ignacy - Mr. Ignacy is laughing. - Staś we własnej osobie.. Staś z wojny!... Staś|in|his own|person|Staś|from|war - Staś in person.. Staś from the war!... Cóż to, dopiero teraz przypomniałeś sobie, że masz sklep i przyjaciół? Well|that|just|now|you remembered|to yourself|that|you have|store|and|friends Qu'est-ce qu'il y a, vous venez seulement de vous rappeler que vous avez un magasin et des amis ? What is it, only now you remembered that you have a shop and friends? - dodaje, mocno uderzając go w łopatkę. he adds|hard|hitting|him|in|the shoulder - Elle ajoute, en le frappant durement sur l'omoplate. - he adds, giving him a strong pat on the shoulder. - Niech mię diabli wezmą, jeżeli nie jesteś podobny do żołnierza albo marynarza, ale nigdy do kupca... Przez osiem miesięcy nie był w sklepie!.. let|me|devils|take|if|not|you are|similar|to|soldier|or|sailor|but|never|to|merchant|For|eight|months|not|was|in|the store - Je serais damné si vous ne ressemblez pas à un soldat ou à un marin, mais jamais à un marchand.... Il n'a pas mis les pieds dans un magasin depuis huit mois !.... - May the devil take me if you are not like a soldier or a sailor, but never like a merchant... He hasn't been to the store for eight months!.. Co za pierś... co za łeb... What|a|breast|what|a|head What a chest... what a head... Gość także się śmiał. The guest|also|himself|laughed L'invité a également ri. The guest also laughed.

Objął Ignacego za szyję i po kilka razy gorąco ucałował go w oba policzki, które stary subiekt kolejno nadstawiał mu, nie oddając jednak pocałunków. He hugged|Ignacy|around|the neck|and|on|several|times|warmly|kissed|him|on|both|cheeks|which|old|clerk|in turn|offered|him|not|returning|however|kisses Il passa ses bras autour du cou d'Ignace et l'embrassa avec ferveur à plusieurs reprises sur les deux joues, que le vieux subissant lui donna à son tour sans retourner les baisers. He embraced Ignacy around the neck and kissed him warmly on both cheeks several times, which the old clerk presented to him, not returning the kisses. - No i cóż słychać, stary, u ciebie? Well|and|what|is new|old man|at|you - So, what's up, old man?

- odezwał się gość. spoke|himself|guest - the guest spoke up. - Wychudłeś, pobladłeś.. You have become emaciated|you have become pale - You've gotten thin, pale.. - Owszem, trochę nabieram ciała. Yes|a little|I am gaining|weight - Oui, j'ai pris du poids. - Indeed, I'm gaining a bit of weight.

- Posiwiałeś... Jakże się masz? You have turned gray|how|yourself|are you - You have grayed... How are you?

- Wybornie. Excellently - Excellent.

I w sklepie jest nieźle, trochę zwiększyły nam się obroty. In|the|store|is|not bad|a little|increased|to us|reflexive particle|sales Et la situation n'est pas mauvaise dans le magasin, nous avons enregistré une légère augmentation du chiffre d'affaires. And the store is doing well, our turnover has increased a bit. W styczniu i lutym mieliśmy targu za dwadzieścia pięć tysięcy rubli!.. In|January|and|February|we had|market|for|twenty|five|thousand|rubles In January and February, we had sales of twenty-five thousand rubles!.. Staś kochany!... Stas| Dear Staś!... Ośm miesięcy nie było go w domu... Bagatela.. Może siądziesz? Eight|months|not|was|him|in|home|trivial matter|Maybe|you'll sit down He hasn't been home for eight months... Not a small matter.. Maybe you should sit down? - Rozumie się - odpowiedział gość siadając na kanapie, na której wnet umieścił się Ir i oparł mu głowę na kolanach. It is understood|reflexive pronoun|answered|guest|sitting down|on|the sofa|on|which|soon|placed|himself|Ir|and|rested|on him|head|on|knees - Compris", répondit le visiteur en s'asseyant sur le canapé où Ir s'installa bientôt et posa sa tête sur ses genoux. - Of course - replied the guest as he sat down on the couch, where Ir soon placed himself and rested his head on his lap.

Pan Ignacy przysunął sobie krzesło.- Mr|Ignacy|pulled|to himself|chair Mr. Ignacy pulled a chair closer.

- Może co zjesz? Maybe|something|you eat - Maybe you'll eat something?

Mam szynkę i trochę kawioru. I have|ham|and|a little|caviar I have ham and some caviar. - Owszem. Yes - Indeed.

- Może co wypijesz? Maybe|something|you will drink - Maybe you'll drink something?

Mam butelkę niezłego węgrzyna, ale tylko jeden cały kieliszek. I have|a bottle|decent|Hungarian wine|but|only|one|full|glass I have a bottle of decent wine, but only one whole glass. - Będę pił szklanką - odparł gość. I will|drink|with a glass|replied|the guest - I will drink from a glass - replied the guest.

Pan Ignacy zaczął dreptać po pokoju, kolejno otwierając szafę, kuferek i stolik. Mr|Ignacy|started|to pace|around|the room|one by one|opening|the wardrobe|the trunk|and|the table Mr. Ignacy began to pace around the room, opening the wardrobe, the small chest, and the table in turn.

Wydobył wino i schował je na powrót, potem rozłożył na stole szynkę i kilka bułek. He took out|wine|and|he hid|it|again|return|then|he laid out|on|the table|ham|and|a few|rolls He took out the wine and put it back, then laid out ham and a few rolls on the table.

Ręce i powieki drżały mu i sporo czasu upłynęło, nim o tyle się uspokoił, że zgromadził na jeden punkt poprzednio wyliczone zapasy. His hands|and|eyelids|trembled|him|and|quite a lot|time|passed|before|he|so much|himself|calmed down|that|he gathered|to|one|point|previously|calculated|supplies Ses mains et ses paupières tremblaient et il lui fallut un long moment avant de se calmer suffisamment pour rassembler en un seul point les fournitures calculées au préalable. His hands and eyelids trembled, and it took a long time before he calmed down enough to gather the previously calculated supplies into one point. Dopiero kieliszek wina przywrócił mu silnie zachwianą równowagę moralną Only|glass|of wine|restored|to him|strongly|shaken|balance|moral Seul un verre de vin a permis de rétablir son équilibre moral gravement ébranlé Only a glass of wine restored his severely shaken moral balance. Wokulski tymczasem jadł. Wokulski|meanwhile|ate Meanwhile, Wokulski was eating.

- No, cóż nowego? No|well|new - Well, what's new?

- rzekł spokojniejszym tonem pan Ignacy, trącając gościa w kolano. said|calmer|tone|Mr|Ignacy|nudging|guest|in|knee - said Mr. Ignacy in a calmer tone, nudging the guest in the knee. - Domyślam się, że ci chodzi o politykę - odparł Wokulski. I guess|reflexive particle|that|you|mean|about|politics|replied|Wokulski - I assume you are talking about politics - replied Wokulski.

- Będzie pokój. There will be|peace - There will be peace. - A po cóż zbroi się Austria? And|for|what|arms|itself|Austria - Et pourquoi l'Autriche s'arme-t-elle ? - And why is Austria arming itself?

- Zbroi się za sześćdziesiąt milionów guldenów ?... Arms|himself|for|sixty|million|guilders - Des armes pour soixante millions de florins ?... - Armoring for sixty million guilders?...

Chce zabrać Bośnię i Hercegowinę. I want|to take|Bosnia|and|Herzegovina Il veut s'emparer de la Bosnie-Herzégovine. Wants to take Bosnia and Herzegovina. Ignacemu rozszerzyły się źrenice. to Ignacy|expanded|reflexive pronoun|pupils Les pupilles d'Ignace se dilatent. Ignacy's pupils dilated.

-Austria chce zabrać?.. Austria|wants|to take - Austria wants to take?..

- powtórzył. he repeated - he repeated. - Za co ? For|what - For what? -Za co? For|what - For what?

- uśmiechnął się Wokulski. smiled|himself|Wokulski - Wokulski smiled. - Za to, że Turcja nie może jej tego zabronić. For|that|Turkey|cannot|her|this|to|| - For the fact that Turkey cannot prohibit it. - A cóż Anglia? And|what about|England - And what about England?

- Anglia także dostanie kompensatę. England|also|will receive|compensation - England will also receive compensation.

- Na koszt Turcji? On|cost|Turkey - At Turkey's expense?

- Rozumie się. It is understood|reflexive pronoun - It is understood.

Zawsze słabi ponoszą koszta zatargów między silnymi. Always|the weak|bear|costs|disputes|between|the strong Ce sont toujours les faibles qui font les frais des affrontements entre les forts. The weak always bear the costs of conflicts between the strong. - A sprawiedliwość? And|justice - And justice?

- zawołał Ignacy. called|Ignacy - Ignacy shouted. - Sprawiedliwym jest to, że silni mnożą się i rosną, a słabi giną Inaczej świat stałby się domem inwalidów, co dopiero byłoby niesprawiedliwością. just|is|that||strong|multiply|themselves|and|grow|but|weak|die|Otherwise|world|would be|himself|home|of invalids|what|only then|would be|injustice - It is just that the strong multiply and grow, while the weak perish. Otherwise, the world would become a home for the disabled, which would be a true injustice.

Ignacy posunął się z krzesłem. Ignacy|moved|himself|with|the chair Ignacy moved his chair.

- I ty to mówisz, Stasiu?... And|you|that|are saying|Stasiek - And you say that, Stasiek?...

Na serio, bez żartów ? Seriously|seriously|without|jokes Seriously, no jokes? Wokulski zwrócił na niego spokojne wejrzenie. Wokulski|directed|at|him|calm|glance Wokulski cast a calm glance at him.

- Ja mówię - odparł. I|speak|he replied - I am saying - he replied.

- Cóż w tym dziwnego ? Well|in|this|strange - What's so strange about that? Czyliż to samo prawo nie stosuje się do mnie, do ciebie, do nas wszystkich ?.. then|that|same|law|not|applies|reflexive particle|to|me|to|you|to|us|all La même loi ne s'applique-t-elle pas à moi, à vous, à nous tous ? Isn't the same law applicable to me, to you, to all of us?.. Za dużo płakałem nad sobą, ażebym się miał rozczulać nad Turcją. too|much|I cried|over|myself|so that I|myself|had|to feel sorry|over|Turkey J'ai trop pleuré sur moi-même pour être désillusionné par la Turquie. I cried too much over myself to be able to feel sorry for Turkey. Pan Ignacy spuścił oczy i umilkł. Mr|Ignacy|lowered|eyes|and|fell silent Mr. Ignacy lowered his eyes and fell silent.

Wokulski jadł. Wokulski|ate Wokulski was eating. - No, a jakże tobie poszło? No|and|how|to you|did it go - Comment cela s'est-il passé pour vous ? - Well, how did it go for you?

- zapytał Rzecki już zwykłym tonem. asked|Rzecki|already|usual|tone - Rzecki asked in his usual tone. Wokulskiemu błysnęły oczy. to Wokulski|flashed|eyes Wokulski's eyes sparkled.

Położył bułkę i oparł się o poręcz kanapy. He put down|the roll|and|he leaned|himself|against|the armrest|of the sofa Il a posé le petit pain et s'est appuyé contre la balustrade du canapé. He put down the roll and leaned against the armrest of the sofa. - Pamiętasz - rzekł - ile wziąłem pieniędzy, gdym stąd wyjeżdżał ? Do you remember|he said|how much|I took|money|when I|from here|was leaving - Vous souvenez-vous, dit-il, de la somme d'argent que j'ai emportée en partant d'ici ? - Do you remember - he said - how much money I took when I left here?

- Trzydzieści tysięcy rubli, całą gotówkę. Thirty|thousand|rubles|all|cash - Thirty thousand rubles, all in cash.

- A jak ci się zdaje: ile przywiozłem ? And|how|to you|reflexive pronoun|seems|how much|I brought - And what do you think: how much did I bring?

- Pięćdzie.. ze czterdzieści tysięcy... Five|with|forty|thousand - Fifty... maybe forty thousand...

Zgadłem?... I guessed Did I guess right?... - pytał Rzecki, niepewnie patrząc na niego. asked|Rzecki|uncertainly|looking|at|him - Rzecki asked, looking at him uncertainly. Wokulski nalał szklankę wina i wypił ją powoli. Wokulski|poured|a glass|of wine|and|drank|it|slowly Wokulski poured a glass of wine and drank it slowly.

- Dwieście pięćdziesiąt tysięcy rubli, z tego dużą część w złocie - rzekł dobitnie. Two hundred|fifty|thousand|rubles|from|that|large|part|in|gold|he said|emphatically - Deux cent cinquante mille roubles, dont une grande partie en or", dit-il avec insistance. - Two hundred and fifty thousand rubles, a large part of it in gold - he said emphatically.

- A ponieważ kazałem zakupić banknoty, które po zawarciu pokoju sprzedam, więc będę miał przeszło trzysta tysięcy rubli.. And|because|I ordered|to purchase|banknotes|which|after|concluding|peace|I will sell|so|I will be|had|over|three hundred|thousand|rubles - Et parce que j'ai ordonné l'achat de billets de banque, que je vendrai après la conclusion de la paix, je disposerai de plus de trois cent mille roubles.... - And since I ordered the purchase of banknotes, which I will sell after the peace is concluded, I will have over three hundred thousand rubles. Rzecki pochylił się ku niemu i otworzył usta. Rzecki|leaned|himself|towards|him|and|opened|mouth Rzecki se penche vers lui et ouvre la bouche. Rzecki leaned towards him and opened his mouth.

- Nie bój się - ciągnął Wokulski. Do not|fear|yourself|pulled|Wokulski - Don't be afraid - Wokulski continued.

- Grosz ten zarobiłem uczciwie, nawet ciężko, bardzo ciężko. penny|this|I earned|honestly|even|hard|very|hard - J'ai gagné ce penny honnêtement, même durement, très durement. - I earned this penny honestly, even hard, very hard. Cały sekret polega na tym, żem miał bogatego wspólnika i że kontentowałem się cztery i pięć razy mniejszym zyskiem niż inni. The whole|secret|lies|on|this|that I|had|rich|partner|and|that|was content|myself|four|and|five|times|smaller|profit|than|others Le secret, c'est que j'avais un partenaire riche et que je faisais quatre ou cinq fois moins de bénéfices que les autres. The whole secret is that I had a wealthy partner and that I was content with four or five times less profit than others. Toteż mój kapitał ciągle wzrastający był w ciągłym ruchu. Therefore|my|capital|constantly|increasing|was|in|constant|motion Mon capital n'a cessé de croître. Thus, my constantly increasing capital was in constant motion. - No - dodał po chwili - miałem też szalone szczęście.. Jak gracz, któremu dziesięć razy z rzędu wychodzi ten sam numer w rulecie. No|he added|after|a moment|I had|also|crazy|luck|Like|player|to whom|ten|times|in|a row|comes out|that|same|number|in|roulette - Enfin", ajoute-t-il après un moment, "j'ai aussi eu une chance folle. Comme un joueur qui obtient le même numéro dix fois de suite à la roulette. - Well - he added after a moment - I also had crazy luck... Like a player who hits the same number in roulette ten times in a row. Gruba gra?... Fat|game Big game?... prawie co miesiąc stawiałem cały majątek, a co dzień życie. almost|every|month|I bet|all|wealth|and|every|day|life almost every month I bet my entire fortune, and every day my life. - I tylko po to jeździłeś tam? I|only|for|that|drove|there - And you went there just for that?

- zapytał Ignacy. asked|Ignacy - Ignacy asked. Wokulski drwiąco spojrzał na niego. Wokulski|mockingly|looked|at|him Wokulski le regarde d'un air moqueur. Wokulski looked at him mockingly.

- Czy chciałeś, ażebym został tureckim Wallenrodem?.. Did|you want|that I|became|Turkish|Wallenrode - Vouliez-vous que je devienne un Wallenrod turc ? .... - Did you want me to become a Turkish Wallenrod?..

- Narażać się dla majątku, gdy się ma spokojny kawałek chleba!... To risk|oneself|for|wealth|when|one|has|peaceful|piece|bread - Se mettre en danger pour s'enrichir alors qu'on a un morceau de pain tranquille !.... - To risk for wealth when you have a peaceful piece of bread!...

- mruknął pan Ignacy, kiwając głową i podnosząc brwi. muttered|Mr|Ignacy|nodding|his head|and|raising|his eyebrows - Mr. Ignacy muttered, nodding his head and raising his eyebrows. Wokulski zadrżał z gniewu i zerwał się z kanapy. Wokulski|trembled|with|anger|and|jumped|himself|from|the sofa Wokulski trembled with anger and jumped up from the couch.

- Ten spokojny chleb - mówił zaciskając pięści - dławił mnie i dusił przez lat sześć!... This|quiet|bread|he said|clenching|fists|suffocated|me|and|choked|for|years|six - Ce pain de paix", dit-il en serrant les poings, "m'a étouffé et suffoqué pendant six ans !.... - This peaceful bread - he said, clenching his fists - has choked and suffocated me for six years!...

Czy już nie pamiętasz, ile razy na dzień przypominano mi dwa pokolenia Minclów albo anielską dobroć mojej żony? Do|already|not|you remember|how many|times|per|day|was reminded|to me|two|generations|of the Mincl family|or|angelic|goodness|my|wife Ne vous souvenez-vous plus du nombre de fois par jour où l'on me rappelait les deux générations de Mincl ou la gentillesse angélique de ma femme ? Do you not remember how many times a day I was reminded of two generations of the Mincl family or the angelic kindness of my wife? Czy był kto z dalszych i bliższych znajomych, wyjąwszy ciebie, który by mnie nie dręczył słowem; ruchem, a choćby spojrzeniem? Whether|was|anyone|from|distant|and|close|acquaintances|except|you|who|would|me|not|tormented|with words|with movement|and|even|with a glance Y a-t-il jamais eu une connaissance de près ou de loin, à l'exception de toi, qui ne m'ait pas harcelée par des mots, des mouvements ou même un regard ? Was there anyone among distant and close acquaintances, except for you, who did not torment me with words, gestures, or even glances? Ileż to razy mówiono o mnie i prawie do mnie, że karmię się z fartucha żony, że wszystko zawdzięczam pracy Minclów, a nic, ale to nic - własnej energii, choć przecie ja podźwignąłem ten kramik, zdwoiłem jego dochody.. how many times|it|times|was said|about|me|and|almost|to|me|that|I feed|myself|from|apron|wife|that|everything|I owe|work|Mincl family|but|nothing|but|that|nothing|own|energy|although|after all|I|lifted|this|little shop|doubled|its|income Combien de fois a-t-on dit de moi et presque de moi que je me nourrissais du tablier de ma femme, que je devais tout au travail de la famille Mincl et rien, mais rien, à ma propre énergie, alors qu'après tout j'ai relevé cette échoppe, doublé ses revenus.... How many times was it said about me and almost to me that I feed off my wife's apron, that I owe everything to the work of the Mincl family, and nothing, but nothing - to my own energy, even though I lifted this little shop, doubled its income.. Mincle i zawsze Mincle!... Mincle|and|always|Mincle Mincle and always Mincle!...

Dziś niech mnie porównają z Minclami. Today|let|me|compare|with|the Mincl family Aujourd'hui, qu'ils me comparent aux Minclas. Today let them compare me to the Mincl family. Sam jeden przez pół roku zarobiłem dziesięć razy więcej aniżeli dwa pokolenia Minclów przez pół wieku. I alone|one|in|half|year|earned|ten|times|more|than|two|generations|of the Mincl family|in|half|century J'ai moi-même gagné dix fois plus en six mois que deux générations de la famille Mincl en un demi-siècle. I alone earned ten times more in half a year than two generations of the Mincl family did in half a century. Na zdobycie tego, com ja zdobył pomiędzy kulą, nożem i tyfusem, tysiąc Minclów musiałoby się pocić w swoich sklepikach i szlafmycach. On|achieving|this|what|I|achieved|between|the ball|the knife|and|the typhus|a thousand|Mincl|would have to|themselves|sweat|in|their|shops|and|nightcaps Pour acquérir ce que j'ai acquis entre la balle, le couteau et la typhoïde, mille Minclas devraient transpirer dans leurs boutiques et leurs robes de chambre. To achieve what I have gained between bullets, knives, and typhus, a thousand Mincl family members would have to sweat in their little shops and nightcaps. Teraz już wiem, ilu jestem wart Minclów, i jak mi Bóg miły, dla podobnego rezultatu drugi raz powtórzyłbym moją grę! Now|already|I know|how much|I am|worth|of the Mincl family|and|how|to me|God|dear|for|similar|result|second|time|I would repeat|my|game Je sais maintenant combien de Minclas je vaux, et si Dieu le veut, pour un résultat similaire, je répéterai mon jeu une deuxième fois ! Now I know how much I am worth compared to the Mincl family, and as God is my witness, for a similar result, I would repeat my game a second time! Wolę obawiać się bankructwa i śmierci aniżeli wdzięczyć się do tych, którzy kupią u mnie parasol, albo padać do nóg tym, którzy w moim sklepie raczą zaopatrywać się w waterklozety.. I prefer|to fear|myself|bankruptcy|and|death|rather than|to ingratiate|myself|to|those|who|will buy|from|me|umbrella|or|to fall|to|feet|those|who|in|my|store|deign|to supply|themselves|in|water closets Je préfère craindre la faillite et la mort plutôt que de charmer ceux qui m'achètent un parapluie ou de tomber aux pieds de ceux qui daignent approvisionner mon magasin en waterclosets..... I prefer to fear bankruptcy and death rather than to ingratiate myself with those who will buy an umbrella from me, or to fall at the feet of those who choose to shop for water closets in my store. - Zawsze ten sam! Always|the|same - Toujours les mêmes ! - Always the same!

- szepnął Ignacy. whispered|Ignacy - whispered Ignacy. Wokulski ochłonął. Wokulski|cooled down Wokulski regained his composure.

Oparł się na ramieniu Ignacego i zaglądając mu w oczy rzekł łagodnie: He leaned|himself|on|shoulder|Ignacy|and|looking|into his|in|eyes|he said|gently He leaned on Ignacy's shoulder and looking into his eyes said gently: - Nie gniewasz się, stary ?. Don't|you are angry|yourself|old man - You're not angry, old man?

- Czego? What - Angry about what?

Alboż nie wiem, że wilk nie będzie pilnował baranów...Naturalnie... surely|not|I know|that|wolf|not|will|guard|sheep|Naturally Ou bien je ne sais pas que le loup ne gardera pas les béliers...Naturellement.... Don't I know that the wolf won't guard the sheep... Naturally... - Cóż u was słychać? Well|at|you|heard - Comment allez-vous ? - What’s new with you?

- powiedz mi tell|me - tell me - Akurat tyle, co pisałem ci w raportach. Just|as much|as|I wrote|to you|in|reports - Just as much as I wrote to you in the reports.

Interesa dobrze idą, towarów przybyło, a jeszcze więcej zamówień. business|well|are going|goods|have arrived|and|even|more|orders The business is going well, the goods have increased, and there are even more orders. Trzeba jednego subiekta. We need|one|subject We need one clerk. - Weźmiemy dwu, sklep rozszerzymy, będzie wspaniały. We will take|two|store|we will expand|it will be|wonderful - We'll take two, we'll expand the store, it will be wonderful.

- Bagatela! No big deal - Nonsense!

Wokulski spojrzał na niego z boku i uśmiechnął się widząc, że stary odzyskuje dobry humor. Wokulski|looked|at|him|from|the side|and|smiled|himself|seeing|that|old man|is regaining|good|humor Wokulski le regarde de travers et sourit en voyant le vieil homme retrouver sa bonne humeur. Wokulski looked at him sideways and smiled seeing that the old man was regaining his good humor.

- Ale co w mieście słychać? But|what|in|the city|is heard - But what's happening in the city?

W sklepie, dopóki ty w nim jesteś, musi być dobrze. In|the store|as long as|you|in|it|are|must|be|good In the store, as long as you are in it, it must be good. - W mieście... In|the city - In the city...

- Z dawnych kundmanów nie ubył kto? From|old|kundmanów|not|decreased|who - Parmi les anciens kundmans, qui n'a pas disparu ? - Are there still any of the old mutts left?

- przerwał mu Wokulski, coraz szybciej chodząc po pokoju interrupted|him|Wokulski|increasingly|faster|walking|around|the room - Wokulski interrupted him, walking faster around the room. - Nikt! Nobody - No one!

Przybyli nowi. They arrived|new New people have arrived. - A... a... A| - A... a...

Wokulski stanął jakby wahając się. Wokulski|stood|as if|hesitating|himself Wokulski est resté debout, comme s'il hésitait. Wokulski stood as if hesitating.

Nalał znowu szklankę wina i wypił duszkiem. He poured|again|a glass|of wine|and|he drank|in one gulp He poured another glass of wine and drank it in one go. - A Łęcki kupuje u nas?.. And|Łęcki|buys|at|us - And Łęcki buys from us?..

- Częściej bierze na rachunek. More often|takes|on|account - Le plus souvent, il en tient compte. - He more often takes it on account.

- Więc bierze... - Tu Wokulski odetchnął. So|he takes|Here|Wokulski|breathed - So he takes... - Here Wokulski breathed.

- Jakże on stoi ? how|he|stands - How is he standing? - Zdaje się, że to skończony bankrut i bodaj że w tym roku zlicytują mu nareszcie kamienicę. It seems|reflexive particle|that|this|finished|bankrupt|and|perhaps|that|in|this|year|they will auction|to him|finally|tenement - Il semble que sa faillite soit terminée et peut-être que son immeuble sera finalement vendu aux enchères cette année. - It seems that he is a complete bankrupt and perhaps this year they will finally auction off his tenement.

Wokulski pochylił się nad kanapą i zaczął bawić się z Irem. Wokulski|leaned|himself|over|sofa|and|began|to play|himself|with|Irem Wokulski leaned over the sofa and began to play with Irena.

- Proszę cię.. A panna Łęcka nie wyszła za mąż ? Please|you|And|Miss|Łęcka|not|married|for|husband - Please... And Miss Łęcka didn't get married?

- Nie. No - No.

- A nie wychodzi ?... And|not|is coming out - And isn't she going out?...

- Bardzo wątpię. Very|I doubt - I highly doubt it.

Kto dziś ożeni się z panną mającą wielkie wymagania, a żadnego posagu? Who|today|marries|himself|with|young woman|having|great|demands|and|no|dowry Qui, aujourd'hui, épousera une jeune fille très exigeante mais sans dot ? Who will marry a girl with high demands and no dowry today? Zestarzeje się, choć ładna. will age|reflexive particle|although|pretty She will grow old, even if she is pretty. Naturalnie.. Naturally Naturally.. Wokulski wyprostował się i przeciągnął. Wokulski|straightened|himself|and|stretched Wokulski straightened up and stretched.

Jego surowa twarz nabrała dziwnie rzewnego wyrazu. His|stern|face|took on|strangely|mournful|expression Son visage sévère a pris une expression étrangement malicieuse. His stern face took on a strangely tender expression. - Mój kochany stary! My||old man - My dear old man!

- mówił biorąc Ignacego za rękę - mój poczciwy stary przyjacielu! he said|taking|Ignacy|by|the hand|my|good-natured|old|friend - he said, taking Ignacy by the hand - my good old friend! Ty nawet nie domyślasz się, jakim ja szczęśliwy, że cię widzę, i jeszcze w tym pokoju. You|even|not|realize|yourself|how|I|happy|that|you|see|and|still|in|this|room Tu ne peux même pas deviner à quel point je suis heureux de te voir, et toujours dans cette pièce. You have no idea how happy I am to see you, and still in this room. Pamiętasz, ilem ja tu spędził wieczorów i nocy... jak mnie karmiłeś.. jak oddawałeś mi co lepsze odzienie... Pamiętasz ?... Do you remember||I|here|spent|evenings|and|nights|how|me|you fed|how|you gave back|me|what|better|clothing|Do you remember Do you remember how many evenings and nights I spent here... how you fed me... how you gave me your better clothes... Do you remember?... Rzecki uważnie spojrzał na niego i pomyślał, że wino musi być dobre, skoro aż tak rozwiązało usta Wokulskiemu. Rzecki|carefully|looked|at|him|and|thought|that|wine|must|be|good|since|so|so|loosened|lips|Wokulski Rzecki l'a regardé attentivement et a pensé que le vin devait être bon s'il avait ainsi résolu la bouche de Wokulski. Rzecki looked at him carefully and thought that the wine must be good, since it had loosened Wokulski's tongue so much.

Wokulski usiadł na kanapie i oparłszy głowę o ścianę mówił jakby do siebie : Wokulski|sat|on|the sofa|and|having leaned|his head|against|the wall|spoke|as if|to|himself Wokulski sat down on the couch and, resting his head against the wall, spoke as if to himself:

- Nie masz pojęcia, co ja wycierpiałem, oddalony od wszystkich, niepewny, czy już kogo zobaczę, tak strasznie samotny. You|have|idea|what|I|suffered|separated|from|everyone|unsure|if|ever|anyone|I will see|so|terribly|lonely - Vous n'avez pas idée de ce que j'ai souffert, éloignée de tout le monde, incertaine de voir encore quelqu'un, si terriblement seule. - You have no idea what I have suffered, being away from everyone, uncertain if I would see anyone again, so terribly lonely.

Bo widzisz, najgorszą samotnością nie jest ta, która otacza człowieka, ale ta pustka w nim samym, kiedy z kraju nie wyniósł ani cieplejszego spojrzenia, ani serdecznego słówka, ani nawet iskry nadziei.. Because|you see|worst|loneliness|not|is|that|which|surrounds|man|but|that|emptiness|in|him|himself|when|from|country|not|took out|nor|warmer|glance|nor|kind|word|nor|even|spark|hope Car, voyez-vous, la pire des solitudes n'est pas celle qui entoure un homme, mais ce vide en lui-même, lorsqu'il n'a ramené du pays ni un regard chaleureux, ni une parole sincère, ni même une étincelle d'espoir.... Because you see, the worst loneliness is not the one that surrounds a person, but the emptiness within themselves, when they have not taken away from their country a warmer glance, a kind word, or even a spark of hope. Pan Ignacy poruszył się na krześle z zamiarem protestu. Mr|Ignacy|moved|himself|on|chair|with|intention|protest M. Ignatius s'est déplacé sur sa chaise avec l'intention de protester. Mr. Ignacy shifted in his chair with the intention of protesting.

- Pozwól sobie przypomnieć - odezwał się - że z początku pisywałem listy bardzo życzliwe, owszem, może nawet za sentymentalne. allow|yourself|to remember|he spoke|reflexive particle|that|from|the beginning|I used to write|letters|very|kind|indeed|maybe|even|too| - Permettez-moi de vous rappeler qu'au début, j'ai écrit des lettres très gentilles, oui, peut-être même trop sentimentales. - Allow me to remind you - he spoke up - that at first I wrote very kind letters, indeed, perhaps even too sentimental.

Zraziły mnie dopiero twoje krótkie odpowiedzi. discouraged|me|only|your|short|answers Je n'ai été découragé que par la brièveté de vos réponses. It was only your short responses that discouraged me. - Alboż ja do ciebie mam żal ?... but indeed|I|to|you|have|resentment - Or do I have a grudge against you?...

- Tym mniej możesz go mieć do innych pracowników, którzy nie znają cię tak jak ja. The less|less|you can|him|have|towards|other|employees|who|not|know|you|so|as|I - Moins vous en avez, moins vous pouvez en avoir pour les autres employés qui ne vous connaissent pas comme moi. - Then you can have even less of a grudge against the other employees who don't know you as well as I do.

Wokulski ocknął się. Wokulski|woke|up Wokulski se réveille. Wokulski woke up.

- Ależ ja do żadnego z nich nie mam pretensji Może - odrobinę - do ciebie, żeś tak mało pisał o... mieście... W dodatku bardzo często ginął "Kurier" na poczcie, robiły się luki w wiadomościach a wtedy męczyły mnie najgorsze przeczucia. but|I|to|any|of|them|not|have|grievances|Maybe|a little|to|you|you were|so|little|wrote|about|city|In|addition|very|often|disappeared|Courier|in|the mail|there were|reflexive pronoun|gaps|in|messages|and|then|tormented|me|worst|premonitions - Mais je n'ai de rancune envers aucun d'entre eux Peut-être - un peu - envers vous pour avoir écrit si peu sur la ... ville... De plus, très souvent le "Courrier" se perdait dans la poste, il y avait des trous dans les nouvelles et alors j'étais tourmenté par mes pires sentiments. - But I have no complaints against any of them. Maybe - just a little - against you for writing so little about... the city... Moreover, the "Courier" often went missing in the mail, there were gaps in the news, and then I was tormented by the worst premonitions.

- Z jakiej racji? From|what|reason - Pour quelle raison ? - What for?

Wszakże u nas nie było wojny - odparł ze zdziwieniem pan Ignacy. After all|at|us|not|was|war|replied|with|surprise|Mr|Ignacy Après tout, il n'y a pas eu de guerre avec nous", s'étonne M. Ignatius. After all, there was no war here - Mr. Ignacy replied in surprise. - Ach, tak!.. Ah|yes - Oh, right!..

Nawet dobrze bawiliście się. Even|well|you (plural) had fun|reflexive particle Vous avez même passé un bon moment. You even had a good time. Pamiętam, w grudniu mieliście świetne żywe obrazy. I remember|in|December|you had|great|live|pictures Je me souviens qu'en décembre, vous aviez de superbes images en direct. I remember, in December you had great live paintings. Kto to w nich występował ?... Who|it|in|them|performed Who performed in them?... - No, ja na takie głupstwa nie chodzę. No|I|to|such|nonsense|not|go - Eh bien, je n'aime pas ce genre de bêtises. - Well, I don't go to such nonsense.

- To prawda. It|is true - That's true.

A ja tego dnia dałbym - bodaj - dziesięć tysięcy rubli, ażeby je zobaczyć. And|I|that|day|would give|at least|ten|thousand|rubles|in order to|them|see Et j'aurais donné - probablement - dix mille roubles ce jour-là pour les voir. And on that day I would give - at least - ten thousand rubles to see them. Głupstwo jeszcze większe!.. stupidity|even|greater An even greater nonsense!.. Czy nie tak ?... Is|not|so Isn't that so ?... - Zapewne - chociaż dużo tu tłumaczy samotność, nudy... Surely|although|much|here|explains|loneliness|boredom - Probablement - même si cela s'explique en grande partie par la solitude, l'ennui.... - Certainly - although a lot here explains loneliness, boredom...

- A może tęsknota - przerwał Wokulski. And|maybe|longing|interrupted|Wokulski - Ou peut-être la nostalgie", interrompt Wokulski. - Or maybe it's longing - Wokulski interrupted.

- Zjadała mi ona każdą chwilę wolną od pracy, każdą godzinę odpoczynku Nalej mi wina, Ignacy. She consumed|my|she|every|moment|free|from|work|every|hour|of rest|Pour|me|wine|Ignacy - Il a dévoré tous mes moments de liberté, toutes mes heures de repos. Versez-moi du vin, Ignace. - It consumed every moment I had free from work, every hour of rest. Pour me some wine, Ignacy. Wypił, zaczął znowu chodzić po pokoju i mówić przyciszonym głosem : He drank|he started|again|to walk|around|the room|and|to speak|in a quiet|voice Il a bu, a recommencé à marcher dans la pièce et à parler à voix basse : He drank, started walking around the room again and spoke in a lowered voice:

- Pierwszy raz spadło to na mnie w czasie przeprawy przez Dunaj trwającej od wieczora do nocy. First|time|fell|it|on|me|in|the time|crossing|through|Danube|lasting|from|evening|to|night - La première fois qu'elle m'est tombée dessus, c'était lors d'une traversée du Danube qui durait du soir à la nuit. - It first hit me during the crossing of the Danube, which lasted from evening until night.

Płynąłem sam i Cygan przewoźnik. I was sailing|alone|and|Gypsy|ferryman J'ai navigué seul et le transporteur gitan. I was sailing alone and the Gypsy ferryman. Nie mogąc rozmawiać, przypatrywałem się okolicy. I do not|being able to|talk|I was observing|myself|the surroundings Unable to speak, I was observing the surroundings. Były w tym miejscu piaszczyste brzegi jak u nas. There were|in|this|place|sandy|shores|like|at|us There were sandy shores in this place like ours. I drzewa podobne do naszych wierzb, wzgórza porośnięte leszczyną i kępy lasów sosnowych. And|trees|similar|to|our|willows|hills|covered|with hazel|and|clumps|of forests|pine Et des arbres semblables à nos saules, des collines couvertes de noisetiers et des massifs de forêts de pins. And trees similar to our willows, hills covered with hazel, and clumps of pine forests. Przez chwilę zdawało mi się, że jestem w kraju i że nim noc zapadnie, znowu was zobaczę. For|a moment|it seemed|to me|reflexive pronoun|that|I am|in|the country|and|that|before|night|falls|again|you|I will see For a moment, it seemed to me that I was in my country and that before night fell, I would see you again. Noc zapadła, ale jednocześnie zniknęły mi z oczu brzegi. Night|fell|but|at the same time|disappeared|from me|from|sight|edges La nuit est tombée, mais en même temps les rivages ont disparu de ma vue. Night fell, but at the same time, the shores disappeared from my sight. Byłem sam na ogromnej smudze wody, w której odbijały się nikłe gwiazdy. I was|alone|on|huge|stretch|of water|in|which|reflected|themselves|faint|stars J'étais seul sur un énorme panache d'eau dans lequel se reflétaient de faibles étoiles. I was alone on a vast stretch of water, where faint stars were reflected. Wówczas przyszło mi na myśl, że tak daleko jestem od domu, że dziś ostatnim między mną i wami łącznikiem są tylko te gwiazdy, że w tej chwili u was może nikt nie patrzy na nie, nikt o mnie nie pamięta, nikt!.. then|it came|to me|to|thought|that|so|far|I am|from|home|that|today|last|between|me|and|you|connection|are|only|those|stars|that|in|this|moment|at|you|maybe|no one|not|looks|at|not|no one|about|me|not|remembers|no one Il m'est alors venu à l'esprit que je suis si loin de chez moi, qu'aujourd'hui le dernier lien entre moi et vous n'est que les étoiles, qu'en ce moment avec vous peut-être personne ne les regarde, personne ne se souvient de moi, personne !.... Then it occurred to me that I was so far from home that today the only connection between me and you is these stars, that at this moment, perhaps no one is looking at them, no one remembers me, no one!

Uczułem jakby wewnętrzne rozdarcie i wtedy dopiero przekonałem się, jak głęboką mam ranę w duszy. I felt|as if|internal|tearing|and|then|only|I convinced|myself|how|deep|I have|wound|in|soul J'ai ressenti une sorte de déchirure intérieure et ce n'est qu'à ce moment-là que j'ai découvert la profondeur de la blessure que j'avais dans mon âme. I felt an internal tearing, and only then did I realize how deep my wound in the soul was. - Prawda, że nigdy nie interesowały mnie gwiazdy - szepnął pan Ignacy. The truth|that|never|not|interested|me|stars|whispered|Mr|Ignacy - À vrai dire, je ne me suis jamais intéressé aux étoiles", murmure M. Ignatius. - It's true that I was never interested in the stars - whispered Mr. Ignacy.

- Od tego dnia uległem dziwnej chorobie - mówił Wokulski. From|that|day|I succumbed to|strange|illness|said|Wokulski - From that day on, I fell into a strange illness - said Wokulski.

- Dopóki rozpisywałem listy, robiłem rachunki, odbierałem towary, rozsyłałem moich ajentów, dopókim bodaj dźwigał i wyładowywał zepsute wozy albo czuwał nad skradającym się grabieżcą, miałem względny spokój. As long as|I was writing out|lists|I was doing|calculations|I was receiving|goods|I was sending out|my|agents|as long as|at least|I was lifting|and|I was unloading|broken|wagons|or|I was watching|over|sneaking|himself|thief|I had|relative|peace - Tant que j'écrivais des lettres, que je faisais les comptes, que je collectais des marchandises, que j'envoyais mes aides, tant que je portais et déchargeais des charrettes cassées ou que je surveillais un pilleur furtif, j'avais une paix relative. - As long as I was writing lists, doing accounts, receiving goods, sending out my agents, or at least lifting and unloading broken carts or watching over a sneaking thief, I had relative peace. Ale gdym oderwał się od interesów, a nawet gdym na chwilę złożył pióro, czułem ból, jakby mi - czy ty rozumiesz, Ignacy ? But|when I|detached|myself|from|business|and|even|when I|for|a moment|put down|pen|I felt|pain|as if|to me|whether|you|understand|Ignacy But when I detached myself from business, and even when I put down my pen for a moment, I felt a pain, as if - do you understand, Ignacy? - jakby mi ziarno piasku wpadło do serca. as if|to me|grain|of sand|had fallen|into|heart - as if a grain of sand had fallen into my heart. Bywało, chodzę, jem, rozmawiam, myślę przytomnie, rozpatruję się w pięknej okolicy, nawet śmieję się i jestem wesół, a mimo to czuję jakieś tępe ukłucie, jakiś drobny niepokój, jakąś nieskończenie małą obawę. It happened|I walk|I eat|I talk|I think|clearly|I consider|myself|in|beautiful|surroundings|even|I laugh|myself|and|I am|cheerful|but|despite|that|I feel|some|dull|pang|some|slight|anxiety|some|infinitely|small|fear J'ai marché, mangé, parlé, pensé consciemment, considéré le bel environnement, j'ai même ri et j'ai été joyeux, et pourtant j'ai ressenti une douleur sourde, une petite anxiété, une appréhension infinitésimale. There are times when I walk, eat, talk, think clearly, reflect on the beautiful surroundings, even laugh and feel cheerful, and yet I feel some dull prick, some slight unease, some infinitely small fear. Ten stan chroniczny, męczący nad wszelki wyraz, lada okoliczność rozdmuchiwała w burzę. This|state|chronic|exhausting|above|any|expression|any|circumstance|would blow up|into|storm Cet état chronique, fatigant au-delà de toute mesure, n'importe quelle circonstance le ferait exploser en tempête. This chronic state, exhausting beyond all expression, any circumstance would blow up into a storm.

Drzewo znajomej formy, jakiś obdarty pagórek, kolor obłoku, przelot ptaka, nawet powiew wiatru bez żadnego zresztą powodu budził we mnie tak szaloną rozpacz, że uciekałem od ludzi The tree|of a familiar|form|some|tattered|hill|color|of the cloud|flight|of the bird|even|breeze|of the wind|without|any|by the way|reason|awakened|in me|me|such|crazy|despair|that|I ran away|from|people Un arbre à la forme familière, une colline dépouillée, la couleur d'un nuage, le vol d'un oiseau, même un souffle de vent, sans aucune raison, suscitaient en moi un désespoir si fou que je fuyais les gens A tree of a familiar shape, some bare hill, the color of a cloud, a bird flying by, even a gust of wind for no reason at all stirred in me such insane despair that I fled from people.

SENT_CWT:AFkKFwvL=10.99 PAR_TRANS:gpt-4o-mini=4.96 en:AFkKFwvL openai.2025-02-07 ai_request(all=282 err=0.00%) translation(all=225 err=0.00%) cwt(all=2124 err=0.47%)