Era internetu łupanego – sieć 25 lat temu ||Lupen||| The era|of the internet|dial-up|network|years|ago ера||дробленого||| Die Ära der Internet-Tafel - das Web vor 25 Jahren L'ère de l'ardoise internet - le web il y a 25 ans A era da Internet - a web há 25 anos Ера інтернет-шиферу - інтернет 25 років тому The era of dial-up internet – the web 25 years ago

Wpadła mi w ręce książka „Internet i okolice” – napisana w 1992, wydana w 1994 książka mająca stanowić wprowadzenie do Sieci w czasach, kiedy WWW właśnie się pojawiało. ||||||||||||||||||||||||erschien It fell|into my|in|hands|book|Internet|and|surroundings|written|in|published|in|book|having|to constitute|introduction|to|Network|in|times|when|WWW|just|itself|was appearing впала|||||||околиці||||||||введення||||часи||||| Mir fiel ein Buch mit dem Titel "The Internet and the Neighbourhood" in die Hände - geschrieben 1992, veröffentlicht 1994, ein Buch, das als Einführung in das Web gedacht war, als das WWW gerade aufkam. I came across a book titled "The Internet and Its Surroundings" – written in 1992, published in 1994, it was meant to serve as an introduction to the Web at a time when the WWW was just emerging. Biorąc pod uwagę fakt, że dla wielu z Was jest to „era modemu łupanego”, a od początku lat 90 minęłu już ćwierć wieku, w „nostalgicznym” odcinku Świata w trzy minuty podsumowałem najważniejsze fakty dotyczące dostępnych wówczas usług. |||||||||||||Hacker|||||vergangen||||||||||||||||| Taking|into|account|fact|that|for|many|of|you|is|this|era|modem|dial-up|and|since|beginning||has passed|already|quarter|century|in|nostalgic|episode|World|in|three|minutes|I summarized|most important|facts|concerning|available|at that time|services ||||||||||||модема|долбленого|||||минуло||ćверть|||ностальгічному||||||||факти|щодо|доступних|тоді|послуг Da es sich für viele von Ihnen um die "Modem-Ära der Schiefertafel" handelt und seit den frühen 1990er Jahren ein Vierteljahrhundert vergangen ist, habe ich in einer "nostalgischen" Folge von World in Three Minutes die wichtigsten Fakten über die damals verfügbaren Dienste zusammengefasst. Considering that for many of you this is the "era of dial-up modems", and a quarter of a century has passed since the early 90s, in this "nostalgic" episode of the World in Three Minutes, I summarized the most important facts about the services available at that time. Zapraszam do słuchania! I invite|to|listening ||слухання I invite you to listen! Czy wiesz, że na początku lat 90 większość z nas łączyła się z siecią modemem o prędkości 2400bps? |||||||||||||Modem||| Do|you know|that|in|the beginning|of the 90s|most|of|us|connected|reflexive pronoun|to|network|modem|at|speed|2400 bps |||||||||поєднувалася||||||швидкості|бітів на секунду Did you know that in the early 90s most of us connected to the network using a modem with a speed of 2400bps? Później przyszły modemy 9600, 14400, 28800, 33.6 i 56k! Later|came|modems|and|56k ||модеми||56 Later came the 9600, 14400, 28800, 33.6, and 56k modems! Ale to było długo później. But|it|was|long|later But that was long after. Po podłączeniu do sieci mieliśmy dostęp do wielu interesujących usług: Gopher. ||||||||||Gopher After|connecting|to|network|we had|access|to|many|interesting|services|Gopher |підключенні||||доступ|||||Гофер After connecting to the network, we had access to many interesting services: Gopher. Coś w rodzaju dzisiejszego WWW, tylko dane były ułożone hierarchicznie. |||||||||hierarchisch Something|in|the manner of|today's|WWW|only|data|were|arranged|hierarchically ||||||||упорядковані|ієрархічно So ähnlich wie das heutige World Wide Web, nur dass die Daten hierarchisch angeordnet waren. Something like today's WWW, only the data was organized hierarchically. Wyglądało to trochę jak przeglądanie plików na CD: mieliśmy katalog nadrzędny, w nim podkatalogi, a dopiero na końcu pliki tekstowe z jakąś zawartością. |||||||||||||Unterverzeichnisse||||||||| It looked|it|a little|like|browsing|files|on|CD|we had|directory|parent|in|it|subdirectories|and|only|at|the end|files|text|with|some|content Виглядало|||||||||каталог|батьківський|||підкаталоги|||||файли|текстові|||вмістом Es sah ein bisschen so aus wie das Durchsuchen von Dateien auf einer CD: Wir hatten ein übergeordnetes Verzeichnis, darin Unterverzeichnisse und erst am Ende Textdateien mit etwas Inhalt. It looked a bit like browsing files on a CD: we had a parent directory, within it subdirectories, and only at the end text files with some content. Jeszcze działa nieco ponad 100 serwerów tej usługi, jeden z katalogów dostępny jest w sieci. Still|operates|slightly|over|servers|this|service|one|of|directories|available|is|in|the network |||||||||каталог|доступний||| Es sind noch knapp über 100 Server dieses Dienstes in Betrieb, eines der Verzeichnisse ist online verfügbar. Ще працює трохи більше 100 серверів цієї служби, один з каталогів доступний в мережі. There are still just over 100 servers of this service operating, one of the directories is available online. Uwaga – część przeglądarek zgłupieje po kliknięciu na ten odnośnik, do Firefoksa przygotowano odpowiedni plugin. ||von Browsern||||||||Firefox||| Attention|part|of browsers|will get confused|after|clicking|on|this|link|for|Firefox|a suitable|appropriate|plugin ||браузерів|збожеволіє|||||посилання||Firefox|підготовлено||плагін Bitte beachten Sie, dass einige Browser beim Anklicken dieses Links dumm reagieren. Für Firefox wurde ein entsprechendes Plugin erstellt. Увага – частина браузерів збожеволіє після натискання на це посилання, для Firefox підготовлено відповідний плагін. Note - some browsers may get confused after clicking on this link, a suitable plugin has been prepared for Firefox. Veronica. Veronica Veronica Вероніка Вероніка. Veronica. Mechanizm wyszukiwawczy pozwalający na przeszukiwanie zasobów Gophera. Mechanism|search|allowing|to|search|resources|Gopher Механізм|пошуковий||||ресурсів|Гофера Механізм пошуку, що дозволяє шукати ресурси Gopher. A search mechanism that allows searching Gopher resources. Kłopot polega na tym, że nie indeksowała zawartości plików, a jedynie ich nazwy. ||||||indizierte|||||| The problem|lies|on|this|that|not|indexed|content|files|but|only|their|names ||||||індексувала|||||| Das Problem ist, dass es nicht den Inhalt der Dateien indiziert, sondern nur deren Namen. Проблема в тому, що він не індексував вміст файлів, а лише їхні назви. The problem is that it did not index the content of the files, only their names. Mechanizm wciąż działa – np tutaj, jednak wejście tam może wymagać odpowiednich pluginów w przeglądarce. The mechanism|still|works|for example|here|however|entry|there|may|require|appropriate|plugins|in|the browser |досі|||||вхід|||||||браузері Der Mechanismus funktioniert immer noch - z. B. hier, aber um dorthin zu gelangen, sind möglicherweise die entsprechenden Plug-ins im Browser erforderlich. Механізм все ще працює – наприклад, тут, однак вхід туди може вимагати відповідних плагінів у браузері. The mechanism still works – for example here, but accessing it may require the appropriate plugins in the browser. FTP. FTP FTP(1) FTP. FTP. Część z Was do dziś korzysta z tej usługi. Some|of|you|until|today|uses|from|this|service |||||користується||| Some of you still use this service today. Służy do udostępniania plików. ||Freigabe| It is used|for|sharing|files Служить||| Wird für die gemeinsame Nutzung von Dateien verwendet. It is used for sharing files. Dziś częściej używa się w tym celu serwerów www, dropboksów i innych takich. |||||||||Dropbox||| Today|more often|uses|reflexive pronoun|in|this|purpose|servers|www|dropboxes|and|other|such |||||||||дропбоксів||| Сьогодні для цього частіше використовують веб-сервери, дропбокси та інші подібні сервіси. Today, web servers, dropboxes, and other such services are more commonly used for this purpose. Ale FTP działa i ma się (w miarę) dobrze – od pewnego czasu da się nawet szyfrować sesje! But|FTP|works|and|has|itself|||well|for|some|time|it is possible|itself|even|to encrypt|sessions ||||||||||||||||сеанси Aber FTP funktioniert und funktioniert (einigermaßen) gut - es ist sogar seit einiger Zeit möglich, Sitzungen zu verschlüsseln! Але FTP працює і в (випадковій) хорошій формі – з певного часу навіть можливо шифрувати сесії! But FTP is working and is (relatively) well – for some time now it has even been possible to encrypt sessions! Archie. Archie Арчі Арчі. Archie. Wyszukiwarka plików dostępnych przez FTP. File search|of files|available|via|FTP Пошуковик|||| A search engine for files available via FTP. Pozwalała wyszukiwać pliki pod warunkiem, że znaliśmy ich nazwę. |suchen||||||| It allowed|to search|files|under|condition|that|we knew|their|name дозволяла|шукати|||||знали|| It allowed searching for files provided we knew their name. Jeden z ostatnich (jeśli nie ostatni!) One|of|last|(if|not|last) Einer der letzten (wenn nicht der letzte!) One of the last (if not the last!) działający serwer Archie działa na polskim ICM. functioning|server|Archie|operates|on|Polish|ICM доступний|сервер|||||ICM The functioning Archie server operates on the Polish ICM. Usenet. Usenet Юзнет Usenet. Czyli pierwsza hodowla trolli w internecie – a także miejsce niesamowitych dyskusji i ciekawych spotkań. |||Trolle|||||||||| So|first|breeding|trolls|in|the internet|and|also|place|amazing|discussions|and|interesting|meetings ||розведення|тролів|||||||||| Das heißt, die erste Trollfarm im Internet - und auch ein Ort für tolle Diskussionen und interessante Begegnungen. Отже, перше розведення тролів в інтернеті - а також місце неймовірних дискусій і цікавих зустрічей. Which is the first breeding ground for trolls on the internet – as well as a place for amazing discussions and interesting meetings. Serwery usenetu, choć jest ich już mniej, wciąż działają. Server|Usenet||||||| Usenet servers|Usenet|although|there are|them|already|fewer|still|operate Сервери|усієї мережі||||||| Сервери юзнету, хоч їх уже менше, все ще працюють. Usenet servers, although there are fewer of them now, are still operational. Do przeglądania archiwów najporęczniejszym rozwiązaniem jest Google Groups – ale na pewno nie zastąpi sensownego programu do czytania postów. ||Archive|das praktischste||||Groups|||||ersetzt||||| For|browsing|archives|most convenient|solution|is|Google|Groups|but|for|sure|not|replace|sensible|program|for|reading|posts ||||||Google|Групи||||||розумного|програми|||постів Zum Stöbern in den Archiven ist Google Groups die handlichste Lösung - aber sicher kein Ersatz für ein vernünftiges Nachleseprogramm. Для перегляду архівів найзручнішим рішенням є Google Groups - але, звичайно, це не замінить осмисленої програми для читання постів. The most convenient solution for browsing archives is Google Groups – but it certainly cannot replace a proper program for reading posts. Tak, do tego był potrzebny osobny program. Yes|for|this|was|needed|separate|program |||||окремий| Yes, a separate program was needed for that. Ja używam slrn. ||slrn I|use|slrn ||slrn Я використовую slrn. I use slrn. Email – o nim nawet nie wspomniałem, bo po prostu był. Email|about|him|even|not|I mentioned|because|just|simply|was Email||||||||| E-Mail - ich habe es nicht einmal erwähnt, weil es einfach da war. Електронна пошта – про неї я навіть не згадав, бо вона просто була. Email - I didn't even mention it, because it just existed. Co ciekawe, kiedyś nie było łączności między różnymi sieciami i użytkownicy CompuServe nie mogli wysyłać wiadomości do użytkowników Internetu, FidoNetu czy BitNetu. |||||Verbindung||||||||||||||||BitNet What|interesting|once|not|was|connectivity|between|different|networks|and|users|CompuServe|not|could|send|messages|to|users|of the Internet|FidoNet|or|BitNet ||||||||||користувачі|CompuServe||||||||FidoNet||BitNet Цікаво, що колись не було зв'язку між різними мережами, і користувачі CompuServe не могли надсилати повідомлення користувачам Інтернету, FidoNet чи BitNet. Interestingly, there used to be no connectivity between different networks, and CompuServe users could not send messages to Internet, FidoNet, or BitNet users. Potem powstały bramki między tymi sieciami, aż w końcu część z nich albo zniknęła, albo połączyła się z internetem na dobre. Then|gateways were created|gateways|between|these|networks|until|in|the end|part|with|them|either|disappeared|or|connected|itself|with|the internet|for|good |з'явилися|ворота|||||||частина||||||поєдналася|||інтернетом|| Потім виникли шлюзи між цими мережами, поки врешті-решт частина з них або зникла, або назавжди з'єдналася з інтернетом. Then gateways were created between these networks, until eventually some of them either disappeared or permanently connected to the internet. IRC. Internet Relay Chat IRC(1) IRC. IRC. Działa i ma się dobrze. It works|and|has|itself|well Es funktioniert und macht sich gut. Працює і почувається добре. It works and is doing well. To pierwowzór dzisiejszych „chatroomów”. It|prototype|today's|chatrooms |||чатрумів It is the prototype of today's "chatrooms". Wymaga osobnego oprogramowania do podłączenia się – ale warto spróbować. |separates||||||| Requires|separate|software|for|connection|itself|but|it's worth|trying ||програмного забезпечення||підключення|||| It requires separate software to connect – but it's worth a try. Zapraszam na irc.pl lub FreeNode [konkurencyjna do IRCnetu sieć, ale chyba właśnie ich strona przechodzi reorganizację]. |||||FreeNode|konkurrierende||IRCnet||||||||Reorganisation I invite|to|||or|FreeNode|competitive|to|IRCnet|network|but|probably|just|their|website|is undergoing|reorganization ||||||конкурентна||IRCnet||||||сайт||реорганізацію I invite you to irc.pl or FreeNode [a competitor to the IRCnet network, but I think their site is currently undergoing reorganization]. WWW. World Wide Web WWW. Znane, lubiane, dość szybko się rozwinęło i praktycznie zdominowało dzisiejszy internet. ||||||||hat dominiert|| Known|liked|quite|quickly|itself|developed|and|practically|dominated|today's|internet |улюблене||||розвинулося|||задомінувало|| Well-known, liked, it developed quite quickly and practically dominated today's internet. W podkaście wspominam o Polskich Zasobach Internetu, wersję z początku 1997 roku można zobaczyć na starych stronach FUW. |||||Ressourcen|||||||||||FUW In|the podcast|I mention|about|Polish|Resources||version|from|early|year|can|be seen|on|old|pages|FUW |||||ресурсах||версію||||||||сторінках|ФУВ Im Podcast erwähne ich polnische Internetressourcen, eine Version von Anfang 1997 ist auf den alten FUW-Seiten zu sehen. In the podcast, I mention Polish Internet Resources, the version from early 1997 can be seen on the old FUW pages. Miłego klikania! Happy|clicking приємного|клікання Happy clicking! Tymczasem zapraszam Cię do prenumeraty podkastu. Meanwhile|I invite|you|to|subscription|podcast In the meantime, I invite you to subscribe to the podcast. Zostaw też parę ciepłych słów w recenzji na iTunes i podeślij informację o podkaście znajomym. Leave|also|a few|warm|words|in|review|on|iTunes|and|send|information|about|podcast|friends Also leave a few warm words in the review on iTunes and send information about the podcast to your friends. Dzięki temu więcej osób o nim usłyszy, a ja będę miał więcej radości z przygotowywania kolejnych części. Thanks|to that|more|people|about|it|will hear|and|I|will be|have|more|joy|from|preparing|next|parts This way, more people will hear about it, and I will have more joy in preparing the next episodes. Dzięki i do usłyszenia! Thanks|and|until|hearing Thank you and see you next time! Subskrybcja: iTunes | Android | RSS on iTuneson Androidvia RSS Subscription|iTunes|Android|RSS|||| Subscription: iTunes | Android | RSS on iTunes on Android via RSS